اوراق قرضه چیست

اوراق قرضه چیست

اوراق قرضه (Bond) ابزاری برای جذب سرمایه‌ی مالی از بازار سرمایه است که که شرکت‌ها، دولت‌ها و سازمان‌های مالی به صورت امضایی و منتقل‌پذیر عرضه می‌کنند. در حقیقت، اوراق قرضه را میتوان به صورت زیر شرح داد:

• یک نوع بدهی برای صاحبان آن، به مقدار مشخص و با نرخ سود معین
• یک ابزار سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذاران، که نرخ سود آن‌ها به عنوان بازگشت سرمایه به آن‌ها پرداخت می‌شود.

در واقع، صاحبان اوراق قرضه به نوعی بدهکار هستند و سرمایه‌گذاران آن‌ها به نوعی طرفدار بدهکار هستند. صاحبان اوراق قرضه معمولا به دنبال تامین مالی جهت پروژه‌های خود هستند. این اوراق معمولا به دو صورت عرضه می‌شوند: اوراق قرضه با سود ثابت و اوراق قرضه با سود متغیر.

در اوراق قرضه با سود ثابت، نرخ سود مشخص است و به صورت ثابت به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌شود. در اوراق قرضه با سود متغیر، نرخ سود بر اساس شاخص‌هایی مانند نرخ بهره یا نرخ تورم تغییر می‌کند و به صورت متغیر به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌شود.  برای خرید اوراق قرضه، سرمایه‌گذاران معمولا از طریق بازار بورس اوراق بهادار یا بازار OTC اقدام می‌کنند.

از آنجایی که استفاده از اوراق قرضه برای خریداران سود بسیار بیشتری در مقایسه با سپرده‌های بانکی دارد، برای آنها بسیار مفید است.

هر Bond دارای مجموعه‌ای از ویژگی‌ها است، از جمله میزان بهره، تاریخ سررسید، قیمت و نحوه پرداخت بهره. برای مثال، یک شرکت ممکن است با انتشار اوراق قرضه، بخشی از هزینه‌های خود را تأمین کند یا برای پروژه‌های بلند مدت خود منابع مالی جذب کند.

انواع اوراق قرضه

اوراق قرضه معمولا توسط دولت‌ها، شرکت‌ها، شهرداری‌ها و نهاد‌های بین‌المللی منتشر می‌شوند. این اوراق دارای چرخه عمر مشخصی هستند و بسیار متنوع هستند و می‌توان آن‌ها را بر اساس معیارهای مختلفی مانند نوع شرکت یا سازمان صادر کننده، میزان سود، مدت زمان بازگشت سرمایه و عوامل دیگر تقسیم بندی کرد.

انواع اوراق قرضه شامل موارد زیر می‌باشند:

1.       اوراق قرضه دولتی (Government Bonds): این اوراق به صورت تضمین‌شده توسط دولت برای پروژه‌های عمومی صادر می‌شوند و به عنوان یکی از امن‌ترین نوع اوراق قرضه شناخته و معمولاً به صورت ثابت عرضه می‌شوند.

2.       اوراق قرضه شرکتی (Corporate Bonds): این اوراق توسط شرکت‌ها برای جذب سرمایه‌گذاری جهت تامین مالی پروژه‌های خود صادر می‌شوند و میزان بازدهی آن‌ها با توجه به ریسک این شرکت‌ها در بازار مشخص می‌شود.

3.       اوراق قرضه تضمین شده (Secured Bonds) : این اوراق به صورت تضمین‌شده با دارایی‌های شرکت یا سازمانی مانند املاک و مستغلات یا دارایی‌های دیگر که آن‌ها را صادر کرده است، پشتیبانی می‌شوند.

4.       اوراق قرضه بدون تضمین (Unsecured Bonds): این اوراق بدون تضمین از سوی شرکت‌ها یا دولت‌ها صادر می‌شوند و معمولاً بیشتر از طریق نرخ بازدهی جذاب خود، سرمایه‌گذاران را جذب می‌کنند.

5.       اوراق قرضه قابل تبدیل : این نوع اوراق قرضه توسط شرکت‌های خصوصی منتشر می‌شود و دارای امکان تبدیل به سهام شرکت منتشر کننده در زمان خاص با شروط خاصی می‌باشند

6.       اوراق قرضه شهرداری: این نوع اوراق قرضه توسط مقامات دولت‌های محلی منتشر می‌شود و برای پروژه‌های عمومی همچون ساخت بیمارستان، مدرسه یا جاده استفاده می‌شود.

7.       اوراق قرضه بدون کوپن: این نوع اوراق قرضه توسط شخص حقوقی یا حقیقی منتشر می‌شود و هیچ بهره یا کوپن نمی‌پذیرد. در عوض، در سر رسید، بازده آن با فروش آن با قيمتي كمتر از قیمت اصلي آن (بيع الخسارة) به دست می‌آید.

8.       اوراق قرضه مسکن: این نوع اوراق قرضه به وسیله بانک‌ها به منظور تأمین مالی برای خرید یا ساخت مسکن برای مشتریان صادر می‌شود. این اوراق قرضه معمولاً به صورت ثابت عرضه می‌شوند و با نام بانک صادر کننده آن‌ها شناخته می‌شوند.

در کل، هدف از صدور اوراق قرضه جذب سرمایه‌گذاری و تامین منابع مالی برای سازمان‌ها و شرکت‌هاست.

چگونه می‌توان از بازار OTC برای خرید اوراق قرضه استفاده کرد

بازار OTC (Over-The-Counter) یک بازار غیرعمومی است که در آن معاملات بین دو طرف خصوصی انجام می‌شود و به صورت مستقیم بین خریداران و فروشندگان اوراق قرضه صورت می‌گیرد. این بازار برای خرید و فروش انواع اوراق قرضه، شامل اوراق قرضه شرکتی، دولتی و سایر اوراق قرضه مانند اوراق قرضه مسکن وجود دارد.

برای خرید و فروش اوراق قرضه در بازار OTC، معمولا با بازدید از سایت‌های مرتبط با این بازار مانند Bloomberg، Reuters و یا مشورت با مشاورین مالی و بانک‌هایی که در این حوزه فعالیت دارند، می‌توانید اقدام کنید. این سایت‌ها اطلاعات جامعی از نرخ های بازار ارائه می‌دهند و به شما کمک میکنند تا اوراق قرضه مورد نظر خود را پیدا کرده و با فروشنده تماس بگیرید تا به توافق برسید. همچنین، برای خرید اوراق قرضه در بازار OTC، معمولا باید در بانک‌هایی دارید که در این حوزه فعالیت می‌کنند حساب داشته باشید.

لطفا توجه داشته باشید که بازار OTC نسبت به بازار بورس اوراق بهادار کمی محدودتر است و ممکن است برخی اوراق قرضه در این بازار قابل دسترسی نباشند. همچنین، برای خرید و فروش اوراق قرضه در بازار OTC، باید دقت کافی به نحوه عملکرد و خطرات این بازار داشته باشید. بهتر است قبل از شروع به معامله، با مشاورین مالی و حسابداران خود مشورت کنید.

سررسید اوراق قرضه

سررسید اوراق قرضه به زمانی گفته می‌شود که یک قرض به پایان می‌رسد و بدهی قرض دهنده تسویه شده و اوراق قرضه به صاحبان آن پرداخت می‌شود. به عبارت دیگر، سررسید اوراق قرضه به زمانی گفته می‌شود که نوسانات قیمتی در بازار قرض‌الحسنه دائمی نیستند و صاحبان اوراق قرضه به سود خود می‌رسند.

در صورت عدم پرداخت در سررسید، بستانکاران حق دارند از طریق راه‌های قانونی بدهی خود را از بدهکاران دریافت کنند. بنابراین، سررسید اوراق قرضه به عنوان یک تاریخ مهم برای پرداخت بدهی تلقی می‌شود.

منحنی بازدهی اوراق قرضه

منحنی بازدهی اوراق قرضه یا منحنی بازدهی، یک نمودار است که نشان می‌دهد چگونه تغییرات نرخ بازدهی اوراق قرضه با تغییرات مدت زمان سرمایه‌گذاری در این اوراق رابطه دارد و معمولاً بازدهی را به عنوان تابعی از مدت زمان تا سررسید نشان می‌دهند. این منحنی به عنوان یک ابزار مهم برای تحلیل بازار اوراق بهادار و تعیین نرخ بهره‌وری استفاده می‌شود. معمولاً منحنی بازدهی شکل صعودی دارد، به این معنی که بازده اوراق قرضه در درازمدت بیشتر از بازده اوراق قرضه کوتاه‌مدت است.

منحنی بازدهی اوراق قرضه به تجزیه‌کنندگان بازار اوراق بهادار کمک می‌کند تا تحولات اقتصادی و تغییرات در تقاضا و عرضه اوراق قرضه را بهتر درک کنند. همچنین، این منحنی می‌تواند به عنوان یک شاخص برای ارزیابی ریسک و بازدهی سرمایه‌گذاری‌های مختلف استفاده شود.

در این منحنی، محور افقی مدت زمان سرمایه‌گذاری را نشان می‌دهد و محور عمودی نشان دهنده نرخ بازدهی اوراق قرضه می‌باشد. این منحنی می‌تواند به سه شکل کلی باشد:

1.       منحنی بازدهی صعودی (نرمال): در این حالت، بازدهی اوراق قرضه با افزایش مدت زمان سرمایه گذاری افزایش می‌یابد. این نشان‌دهنده این است که سرمایه‌گذاران برای سرمایه‌گذاری در مدت‌های طولانی‌تر، بازدهی بیشتری انتظار دارند.

2.       منحنی بازدهی نزولی (انحرافی): در این حالت، بازدهی اوراق قرضه با افزایش مدت زمان سرمایه‌گذاری کاهش می‌یابد. این نشان‌دهنده این است که سرمایه‌گذاران انتظار دارند نرخ بهره‌وری در آینده کاهش یابد و بنابراین برای سرمایه‌گذاری در مدت‌های طولانی‌تر، بازدهی کمتری را قبول می‌کنند.

3.       منحنی بازدهی خطی: در این حالت، بازدهی اوراق قرضه در تمامی مدت‌های زمان سرمایه گذاری تا سررسید ثابت است و نشان می‌دهد که برای سرمایه‌گذاری در مدت‌های مختلف، بازدهی مشابهی در انتظار سرمایه‌گذاران است.

منحنی بازدهی می‌تواند برای اهداف مختلف بکار گرفته شود، مانند:

تنظیم بازده: برای تمام ابزار بازار بدهی

شاخص: نشان‌دهنده مقدار بازده در آینده

سنجش و مقایسه: بازده در سرتاسر طیف تاریخ سررسید

نشان‌دهنده ارزش نسبی: میان اوراق قرضه متفاوت با زمان سررسید یکسان

قیمت‌گذاری دارایی‌های مشتقه: بر پایه نرخ بهره

بازارهای اوراق قرضه جهانی

بازارهای اوراق قرضه جهانی مجموعه‌ای از بازارهای مالی هستند که در آن‌ها اوراق قرضه و دیگر ابزارهای مالی ثابت‌دارایی به فروش می‌رسند. این بازارها به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: بازار اوراق قرضه دولتی و بازار اوراق قرضه خصوصی (شرکتی). این بازارها به صورت رسمی یا غیررسمی در کشورهای مختلف دنیا وجود دارند و با توجه به این که بازارهای اوراق قرضه جهانی دارای حجم معاملات بسیار بالایی هستند، این بازارها تأثیر فراوانی بر اقتصاد جهانی و سرمایه‌گذاری می‌گذارند.

 بازار اوراق قرضه دولتی

در این بازار، دولت‌ها اوراق قرضه به فروش می‌رسانند تا بتوانند بدهی‌های خود را مدیریت کنند و هزینه‌های دولتی را تأمین کنند. اوراق قرضه دولتی به عنوان ابزارهای مالی امن تلقی می‌شوند، زیرا احتمال ورشکستگی دولت‌ها بسیار کم است. مثال‌هایی از اوراق قرضه دولتی عبارتند از: اوراق خزانه‌داری آمریکا (Treasuries)، باند‌های دولتی آلمان (Bunds) و گیلت‌های بریتانیا (Gilts).

بازار اوراق قرضه خصوصی (شرکتی)

در این بازار، شرکت‌ها اوراق قرضه به فروش می‌رسانند تا بتوانند سرمایه‌گذاری‌های خود را تأمین و بدهی‌های خود را مدیریت کنند. اوراق قرضه شرکتی معمولاً ریسک بیشتری نسبت به اوراق قرضه دولتی دارند، اما بازدهی بالاتری هم ارائه می‌دهند. مثال‌هایی از اوراق قرضه شرکتی عبارتند از: اوراق قرضه شرکت‌های بزرگ مانند اپل، مایکروسافت و آمازون.

بازارهای اوراق قرضه جهانی در سراسر دنیا وجود دارند و برخی از مهمترین این بازارهای جهانی عبارتند از:

 بازار اوراق قرضه آمریکا: بزرگترین بازار اوراق قرضه در جهان

 بازار اوراق قرضه اروپا: شامل بازارهای اوراق قرضه کشورهای اتحادیه اروپا

 بازار اوراق قرضه آسیا: شامل بازارهای اوراق قرضه کشورهای آسیایی مانند چین، ژاپن و هند

بازارهای اوراق قرضه جهانی به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهند تا در ابزارهای مالی با ریسک و بازدهی متفاوت سرمایه‌گذاری کنند. همچنین، این بازارها به دولت‌ها و شرکت‌ها کمک می‌کنند تا سرمایه‌گذاری‌های خود را تأمین و بدهی‌های خود را مدیریت کنند.

 استراتژی‌های سرمایه‌گذاری در بازار اوراق قرضه: رویکردهای کوانتیتاتیو و کیفی

استراتژی‌های سرمایه‌گذاری در بازار اوراق قرضه شامل رویکردهای مختلفی می‌شوند که بستگی به هدف، ریسک‌پذیری، بازده مورد انتظار و دیدگاه سرمایه‌گذار دارند. بعضی از این استراتژی‌های رایج عبارتند از:

·         رویکرد کوانتیتاتیو: این رویکرد بر پایه تحلیل داده‌ها، مدل‌ها، الگوریتم‌ها و روش‌های ریاضی استوار است و به منظور کشف الگوها، پیش‌بینی بازده، بهینه‌سازی پورتفولیو و کاهش ریسک به کار می‌رود.

·         رویکرد کیفی: این رویکرد بر پایه تحلیل عوامل غیرعددی مانند سطح کسب و کار، ساختار سازمان، استراتژی رقابتی، تحولات اقتصادی و سیاسی و نظرات کارشناسان استوار است و به منظور ارزش‌گذاری اوراق قرضه، شناسایی فرصت‌ها و تعامل با بازار به کار می‌رود .

نقش اوراق قرضه در تأمین مالی دولت‌ها و شرکت‌ها: موارد کاربردی و چالش‌ها

اوراق قرضه یکی از ابزارهای تأمین مالی است که توسط دولت‌ها و شرکت‌ها به منظور جذب سرمایه‌گذاری و تأمین نیازهای مالی خود به کار می‌روند. در ادامه نقش اوراق قرضه در تأمین مالی دولت‌ها و شرکت‌ها، موارد کاربردی و چالش‌های آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

• نقش اوراق قرضه در تأمین مالی دولت‌ها:

تأمین بودجه: دولت‌ها برای تأمین بودجه‌های خود به ابزارهای مالی مانند اوراق قرضه نیاز دارند. با صدور اوراق قرضه، دولت‌ها به سرمایه‌گذاران این اجازه را می‌دهند تا به عنوان قرض‌دهنده برای آن‌ها عمل کنند و برای دریافت سود با سرمایه‌گذاری با آن‌ها همکاری کنند.

پرداخت بدهی‌های دولت: دولت‌ها برای پرداخت بدهی‌های خود به اوراق قرضه نیز نیاز دارند. با صدور این اوراق، دولت‌ها می‌توانند بدهی‌هایشان را تأمین کنند و به سرعت به فعالیت‌های خود ادامه دهند.

تأمین منابع برای پروژه‌های عمرانی: دولت‌ها همچنین می‌توانند با استفاده از منابع حاصل از صدور اوراق قرضه، پروژه‌های عمرانی را شروع کرده و زیرساخت‌های لازم برای توسعه کشور را فراهم کنند.

• نقش اوراق قرضه در تأمین مالی شرکت‌ها:

 تأمین سرمایه: شرکت‌ها برای تأمین سرمایه و توسعه فعالیت‌های خود به ابزارهای مالی نظیر اوراق قرضه نیاز دارند. با صدور اوراق قرضه، شرکت‌ها به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهند تا به عنوان قرض‌دهنده برای آن‌ها عمل کنند و برای دریافت سود با سرمایه‌گذاری در آن‌ها همکاری کنند.

 پرداخت بدهی‌های شرکت: شرکت‌ها برای پرداخت بدهی‌های خود به اوراق قرضه نیز نیاز دارند. با صدور این اوراق، شرکت‌ها می‌توانند بدهی‌هایشان را پرداخت کنند و به سرعت به فعالیت‌های خود ادامه دهند.

روند تکامل بازار اوراق قرضه در کشورهای در حال توسعه: فرصت‌ها و محدودیت‌ها

بازار اوراق قرضه در کشورهای در حال توسعه به دلیل وجود نیاز به منابع مالی برای توسعه اقتصادی، به عنوان یک بازار دارای پتانسیل‌ شناخته می‌شود. اما روند تکامل این بازارها با محدودیت‌ها و فرصت‌هایی همراه است.

·         فرصت‌ها:

افزایش توجه به بازار اوراق قرضه و استفاده از آن به عنوان یک راهکار مهم برای جذب سرمایه و منابع مالی

ایجاد دسترسی به سرمایه‌گذاری برای جمعیت گسترده‌تر و تحریک افزایش تولید و اشتغال

افزایش شفافیت و حفظ اعتماد در بازار با ارائه اطلاعات دقیق درباره محصولات اوراق قرضه

·         محدودیت‌ها:

نبود زیرساخت‌های لازم برای توسعه بازار اوراق قرضه مانند نظام حقوقی و قضایی، زیرساخت‌های فنی و اطلاعاتی و نظام مالی

عدم توانایی در تعریف و تضمین حقوق سرمایه‌گذاران و تحمل خطرات بالای بازار اوراق قرضه

عدم شفافیت در عملکرد تعهدات و بدهی‌های دولتی و خصوصی که از جمله مشکلات پایه بازار اوراق قرضه است.

به طور کلی، برای تکامل بازار اوراق قرضه در کشورهای در حال توسعه، باید به دنبال ایجاد زیرساخت‌های لازم، جذب سرمایه، تعریف حقوق سرمایه‌گذاران و افزایش شفافیت در عملکرد دولتی و خصوصی باشیم.

 اوراق قرضه سبز

فرصت‌ها و چالش‌های سرمایه‌گذاری در پروژه‌های توسعه پایدار

اوراق قرضه سبز (Green Bonds) یک ابزار مالیاتی هستند که برای حفاظت از محیط‌زیست، کاهش گازهای گلخانه‌ای، تولید انرژی تجدیدپذیر، بهبود کیفیت زندگی و ایجاد فرصت‌های اشتغال برای جامعه صادر می‌شوند. در واقع، این اوراق به شرط رعایت معیارهای سبزگرایی در پروژه‌های مورد حمایت صادر می‌شوند.

اما برای موفقیت در این حوزه، نیاز به شناخت دقیق و آگاهی کافی در مورد بازار و چالش‌های آن وجود دارد که بعضی از فرصت‌ها و چالش‌های سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه سبز عبارتند از:

فرصت‌ها

• حمایت از هدف‌های توسعه پایدار و تأثیر مثبت بر روی محیط‌زیست و جامعه
• افزایش جذابیت سرمایه‌گذاران که به دنبال سودآوری و همچنین مسئولیت اجتماعی و زیست‌محیطی هستند
• افزایش شفافیت و گزارشگیری در مورد استفاده از منابع مالی و نحوه پیاده‌سازی پروژه‌ها
• افزایش تنوع منابع تأمین مالی برای صادرکننده و خریداران اوراق قرضه سبز

چالش‌ها

• عدم وجود استانداردهای جامع و یکسان برای تعریف، دسته‌بندی، نظارت و ارزیابی اوراق قرضه سبز
• افزایش هزینه‌های مربوط به صدور، نظارت و گزارشگیری در مورد اوراق قرضه سبز
• افزایش رقابت با سایر ابزارهای مالی که به منظور حمایت از پروژه‌های توسعه پایدار طراحی شده‌اند
• افزایش ریسک عدم تطابق با هدف‌های زیست‌محیطی که باعث می‌شود صادرکننده و خریداران اوراق قرضه سبز در صورت عدم رعایت استانداردها و الزامات زمین خورده شوند
• دسترسی به اطلاعات کافی و دقیق در مورد پروژه‌های قابل سرمایه‌گذاری