مقایسه بورس و ارز دیجیتال

در سال‌های اخیر، با ظهور ارزهای دیجیتال و رشد روزافزون بورس‌، مقایسه بین این دو بازار به شدت مورد توجه قرار گرفته است. بورس به‌عنوان یک بازار مرکزی برای خرید و فروش اوراق بهادار از اهمیت زیادی در صنعت مالی برخوردار است. از طرفی، ارزهای دیجیتال نیز به‌تدریج وارد بازار شده‌ و توجه بسیاری را به خود جلب کرده‌اند.
با ظهور ارزهای دیجیتال و توسعه فناوری بلاک­چین، بازارهای مالی با تحولاتی جدید مواجه شده‌اند. ما در این مقاله، سعی کردیم به مقایسه بورس به‌عنوان یک بازار مرکزی معامله اوراق بهادار و بازار ارز دیجیتال به‌عنوان یک بازار برای معامله ارزهای رمزنگاری‌شده بپردازیم و شباهت‌ها و تفاوت‌های آن‌ها را بررسی کنیم. با توجه به طبیعت متفاوت این دو بازار، ارزیابی نوسانات قیمت، ریسک‌ها و فرصت‌های مرتبط با هر یک از آن‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد.

مقایسه بورس و ارز دیجیتال بیانگر این است که هر یک از دو بازار بورس و ارز دیجیتال دارای ویژگی‌ها و چالش‌های خود هستند. انتخاب بین این دو به اهداف، ریسک‌پذیری و دانش سرمایه‌گذار بستگی دارد. بررسی دقیق‌تر هر یک از این بازارها می‌تواند به سرمایه‌گذاران کمک کند تا تصمیمات بهتری در زمینه سرمایه‌گذاری خود بگیرند.

شباهت بازار بورس و بازار ارزهای دیجیتال

• قانون عرضه و تقاضا

یکی از شباهت‌های این دو بازار این است که عملکرد بازار بورس و ارز دیجیتال با توجه به قانون عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. این مسئله به طور مستقیم به تعداد خریدارانی که یک ارز یا یک سهم را خریداری می‌کنند بستگی دارد. به‌عنوان مثال زمانی که هر خریدار در بازه‌ی زمانی متفاوت تصمیم داشته باشد که بیشتر از خریداران قبلی برای خرید یک سهم یا ارز پول بپردازد با افزایش قیمت مواجه خواهیم شد.

 در بورس، قوانین عرضه و تقاضا تحت نظارت سازمان‌ها و بورس‌های مرتبط قرار دارند. شرکت‌ها وظیفه دارند تحت قوانین بازار سرمایه اقدام به عرضه سهام خود کنند و سرمایه‌گذاران با توجه به تقاضا خود سهام را خریداری کنند.

در بازار ارز دیجیتال، قوانین عرضه و تقاضا نیز وجود دارد، اما به دلیل غیرمتمرکز و بین‌المللی بودن این بازار، قوانین متنوعی در سطح جهانی وجود دارد.

• ارزش‌گذاری بر اساس ایده

ارزش بازارهای بورس و ارز دیجیتال مبتنی بر ایده می‌باشد که از شباهت‌های این دو بازار است. در این بازار، ارزش شرکت‌ها بر اساس ایده‌ها، نمونه‌های کسب‌وکار و عملکرد آن‌ها مشخص می‌شود. ایده‌ها و نوآوری‌هایی که شرکت‌ها به بازار معرفی می‌کنند، می‌توانند ارزش سهام آن‌ها را افزایش دهند. ارزهای دیجیتال نیز بر اساس ایده‌ها و نوآوری‌های خاصی تولید می‌شوند. توکن‌های دیجیتال، معمولاً بر اساس فناوری بلاک­چین و قابلیت‌های منحصربه‌فردی که ارائه می‌دهد، ارزش خود را پیدا می‌کنند.

در هر دو بازار، ایده‌ها می‌توانند ارزش و ارزش‌گذاری مناسب برای سرمایه‌گذاران را افزایش دهند. اما بازار ارز دیجیتال، به دلیل ایده‌های مرتبط با فناوری بلاک­چین و امکانات منحصربه‌فرد آن‌ها، می‌تواند از تأثیرگذاری بیشتری برخوردار باشد. اما باید این نکته را در نظر گرفت که ارزش‌گذاری در هر دو بازار تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند عرضه و تقاضا، ریسک‌ها، عملکرد صنعت و اقتصاد، رویدادها و شرایط جهانی قرار دارد و مقایسه دقیق بین این دو بازار از نظر ارزش‌گذاری بسیار پیچیده است.

• قیمت‌گذاری بر اساس ارزهای فیات

قیمت‌گذاری بر اساس ارزهای فیات، به معنی تعیین قیمت یک دارایی مانند سهام یا ارز دیجیتال بر اساس ارزش آن در واحد ارز فیات مانند دلار یا یورو می‌باشد. قیمت‌گذاری بازار بورس و بازار ارز دیجیتال نیز می‌تواند بر اساس ارزهای فیات (دلار، یورو و …) تعیین می‌شود. در حال حاضر، بیشتر سرمایه‌گذاران، ارزش را بر اساس ارزهای فیات تعیین می‌کنند. با این‌حال، ارزش سهام در بازار بورس به‌طور معمول پایدارتر است، درحالی‌که ارزش ارزهای دیجیتال در بازار ارزها به‌شدت نوسان دارد.

• عرضه اولیه

عرضه اولیه به معنی فروش اولیه سهام یا ارز دیجیتال به عموم مردم است و هر دو بازار بورس و ارز دیجیتال از این امکان برخوردارند. عرضه اولیه در بورس به معنای ورود یک شرکت به بورس برای اولین بار است. در بازار بورس، شرکت‌ها می‌توانند با انتشار سهام خود در بازار اولیه، از عموم مردم به جمع‌آوری سرمایه بپردازند که این فرآیند با نام عرضه اولیه سهام (IPO) شناخته می‌شود. این فرآیند ممکن است برای شرکت‌ها بسیار سودآور باشد، به شرطی که سرمایه‌گذاران برای اینکه بتوانند سود خوبی را برای خود ایجاد کنند، به شرکت اعتماد کافی داشته باشند.

در بازار ارز دیجیتال، شرکت‌ها و تیم‌های توسعه‌دهنده می‌توانند ارز دیجیتال خود را در فرآیند عرضه اولیه به فروش برسانند. این فرآیند با نام عرضه اولیه سکه (ICO) شناخته می‌شود. در این حالت، توسعه‌دهندگان یا تیم‌های پشتیبان پروژه‌های ارز دیجیتال می‌توانند توکن‌های خود را در قالب عرضه اولیه به سرمایه‌گذاران و عموم مردم بفروشند. این فرآیند ممکن است برای تیم‌های توسعه‌دهنده بسیار سودمند باشد، به شرطی که سرمایه‌گذاران به ایده آن‌ها اعتماد داشته و بتوانند ارزش بالایی را برای خود ایجاد کنند.

بنابراین، در هر دو بازار بورس و بازار ارز دیجیتال امکان عرضه اولیه وجود دارد. با این­حال، فرآیند عرضه اولیه در بازار ارز دیجیتال بسیار رایج است و باعث بازدهی بالای تیم‌های توسعه‌دهنده ارز دیجیتال شده است.

• کارگزاری

بازار بورس و بازار ارز دیجیتال هر دو امکان استفاده از کارگزاری را دارند، در هر دو مورد، کارگزاری به‌عنوان یک رابط بین خریداران و فروشندگان است که کمک می‌کند تا فرآیند معاملات را ساده‌تر و امن‌تر کند. اما با توجه به ماهیت متفاوت آن‌ها، شرایط کارگزاری در هر یک متفاوت است. کارگزاران بورسی معمولاً به شرکت‌هایی گفته می‌شود که دارای مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار هستند و علاوه بر خرید و فروش اوراق، خدمات دیگری نیز مانند مشاوره سرمایه‌گذاری و مدیریت پرتفوی را ارائه می‌دهند.

اما در بازار ارز دیجیتال، کارگزاری به‌صورت آنلاین انجام می‌شود. برخی از این کارگزاران از طریق پلتفرم‌های تجاری ارائه‌شده توسط صرافی‌ها به معامله‌گران خدمات متنوعی از جمله خرید و فروش ارز دیجیتال، انتقال پول، ذخیره‌سازی ارز در کیف پول دیجیتال و … را ارائه می‌دهند.

در حوزه ارزهای دیجیتال، صرافی‌های ارز دیجیتال مانند والکس وجود دارند که خدمات خرید و فروش ارزهای دیجیتال را ارائه می‌دهند. در حوزه بورس نیز کارگزاری‌های معتبری مانند کارگزاری مفید وجود دارند که خدمات معاملات بورس را ارائه می‌دهند. بنابراین، هر دو بازار دسترسی به کارگزاری را فراهم می‌کنند اما با شیوه‌ای متفاوت.

تفاوت بازار بورس و بازار ارزهای دیجیتال

• مقایسه فرصت‌ها:

هر دو بازار نیز فرصت‌های خاص خود را ارائه می‌دهند. بورس می‌تواند فرصت‌های سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها و صنایع مختلف را فراهم کند، در حالی که بازار ارز دیجیتال می‌تواند فرصت‌های سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال جدید را ارائه دهد.

• دامنه نوسان

دامنه نوسان در بورس و ارز دیجیتال با هم متفاوت است. در بورس ایران، دامنه نوسان معمولاً 3 یا 5 درصد است. به عبارتی قیمت سهام در یک روز معاملاتی تنها می‌تواند در یک بازه‌ مشخص تغییر کند. اما در بازار ارز دیجیتال، دامنه نوسان قیمت بسیار بیشتر است و ممکن است قیمت ارزهای دیجیتال در یک روز، به مقدار زیادی تغییر کند.

بنابراین، دامنه نوسان قیمت در بازار بورس معمولاً محدودتر و دارای تعادل بیشتری است، درحالی‌که در بازار ارز دیجیتال، دامنه نوسان قیمت بسیار بیشتر است و ارزهای دیجیتال به‌طور قابل‌توجهی نوسان پذیر می‌باشند. این نوسانات زیاد می‌تواند به دلیل عوامل بیشتر و نوآوری‌های فناورانه در بازار ارز دیجیتال باشد.

عوامل متعددی می‌توانند بر روند قیمت ارزهای دیجیتال را تحت تأثیر قرار دهند، از جمله تقاضا و عرضه، اعلامیه‌ها و اخبار مربوط به پروژه‌های ارز دیجیتال، تغییرات قانونی و تنظیمات دولتی، و حتی شایعات و عوامل روان‌شناختی. این عوامل باعث می‌شوند قیمت ارزهای دیجیتال به‌شدت نوسان کند و دامنه نوسان آن‌ها بسیار بزرگ‌تر از بورس باشد. در بورس، معمولاً عوامل اقتصادی، سیاسی و اخبار بازار بر قیمت‌ها اثر می‌گذارند.

• ساعت کاری بازار

ساعت کاری بازار به زمانی گفته می‌شود که بازار برای خرید و فروش در دسترس است. ساعت کاری بازار بورس و ارز دیجیتال با هم متفاوت است. بورس اوراق بهادار تهران از روز شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹:۰۰ صبح تا ۱۲:۳۰ ظهر فعالیت می‌کند و سرمایه‌گذاران می‌توانند در این ساعت‌ها فرآیند ثبت سفارش، حذف سفارش، خرید و فروش سهام و سایر اوراق بهادار را انجام دهند. این بازار در روزهای پنجشنبه، جمعه و تعطیلات رسمی، در ایران تعطیل بوده و انجام معاملات در این روزها امکان‌پذیر نیست.

اما بازار ارز دیجیتال، 24 ساعت در روز و 7 روز در هفته فعالیت می‌کند یا به‌عبارت‌دیگر، سرمایه‌گذاران می‌توانند در هرزمانی که مایل باشند، خرید و فروش ارز دیجیتال را انجام دهید. با این وجود، بعضی از صرافی‌های ارز دیجیتال ممکن است با ساعت کاری محدودتری عمل کنند.

بنابراین، با توجه به ساعت کاری، بازار ارز دیجیتال نسبت به بازار بورس، از لحاظ اینکه در دسترس بودن خرید و فروش ارزهای دیجیتال 24 ساعت در روز دارد، امتیاز بیشتری را به خود اختصاص می‌دهد که به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد تا به‌راحتی در هرزمانی که بخواهند، خرید و فروش ارز دیجیتال را انجام دهند. در مقابل، ساعت کاری محدودتر بازار بورس ممکن است برای سرمایه‌گذاران محدودیت‌هایی را ایجاد کند.

• میزان ریسک

ریسک یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های هر سرمایه‌گذاری است و اگر بخواهیم میزان ریسک بین دو بازار بورس و ارز دیجیتال را مقایسه کنیم قطعا بازار ارزهای دیجیتال سهم بیشتری از ریسک را خواهند داشت. بازار ارزهای دیجیتال به همان میزان که سود زیادی را نصیب سرمایه‌گذاران می‌کند ریسک بالاتری هم دارد. نوسانات قیمت در مورد ارزهای دیجیتال، بسیار متغیر است و با سرعت زیادی تغییر می‌کند. همین موضوع موجب شده است تا در بازار ارز دیجیتال شاهد رشد و ریزش‌های بسیار بزرگ تنها در عرض چند ساعت باشیم.

بازار ارز دیجیتال متمرکز نیست و بیشتر به‌صورت غیرمتمرکز و بدون نظارت مستقیم دولت‌ها فعالیت می‌کند. غیرمتمرکز بودن و عدم نظارت باعث به وجود آمدن ریسک بیشتری در بازار ارز دیجیتال می‌شود. این ریسک‌ها می‌توانند نقض امنیتی، حملات سایبری، شایعات و تأثیرات غیرقابل پیش‌بینی روی قیمت ارزهای دیجیتال باشند. علاوه بر این، بازار ارز دیجیتال ممکن است با تعداد زیادی ارز دیجیتال متفاوت و پروژه‌های ناپایدار همراه باشد که افزایش ریسک را به همراه دارد.

درحالی­که در بورس، نوسانات روزانه قیمت هرگز بیشتر از پنج یا ده درصد نمی‌شود. همچنین به‌عنوان بازارهای قانونی و نظام‌مند شناخته می‌شوند و دارای نظارت حکومتی هستند. همین نظارت و تنظیمات می‌توانند بعضی از ریسک‌های بازار را کاهش دهند. بازار بورس از سازوکارهای مختلف مانند تعیین قیمت مبنا، استفاده از سیستم‌های معاملاتی شفاف و روش‌های مدیریت ریسک مبتنی بر قوانین و مقررات برای کاهش ریسک استفاده می‌کند.

البته که همواره معاملات در هر بازاری، حتماً به همراه ریسک است و شما می‌توانید با روش‌های مدیریت سرمایه، سرمایه‌گذاری امن‌تری را داشته باشید.

بنابراین، ازنظر میزان ریسک، بورس‌ به دلیل نظارت و تنظیمات دولتی و سازوکارهای مدیریت ریسک معمولاً میزان ریسک کمتری دارند. اما بازار ارز دیجیتال به دلیل عدم نظارت مستقیم و غیرمتمرکز بودن، همراه با میزان ریسک بیشتری است. معامله‌گران در بازار ارز دیجیتال باید به‌طور دقیق ریسک‌های موجود را در نظر بگیرند و رویکردهای مناسب را برای مدیریت ریسک در نظر داشته باشند.

• قانونی بودن بازار

همه معاملات در بازار بورس قانونی است و زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار صورت می‌گیرد. انجام هرگونه تخلفی در این بازار پیگرد قانونی دارد.

بازار بورس‌ بازاری قانونی و نظام‌مند است و تحت نظارت و تنظیمات حکومتی و سازمان‌های مربوطه قرار دارد. این نظارت و تنظیمات شامل مجوزها، قوانین، مقررات و قواعد برای فعالیت در بورس است. بورس‌ برای حفظ عدالت، شفافیت و ایجاد اعتماد برای معامله‌گران و سرمایه‌گذاران در نظر گرفته شده است.

اما بازار ارز دیجیتال، متمرکز نیست و بیشتر به‌صورت غیرمتمرکز و بدون نظارت مستقیم دولت‌ها عمل می‌کند. در بسیاری از کشورها، قوانین و مقررات مربوط به ارزهای دیجیتال هنوز درحال‌توسعه و تعیین است. کشورهایی هم هستند که، بازار ارز دیجیتال ممکن است در آن‌ها غیرقانونی باشد و یا استفاده از آن ممکن است محدود یا ممنوع شده باشد. اما در بعضی دیگر از کشورها، قوانینی برای حمایت از فعالیت‌های مربوط به ارزهای دیجیتال وجود دارد.

بنابراین بازار ارز دیجیتال با توجه به قوانین و مقررات موجود در هر کشور ممکن است قانونی یا غیرقانونی باشد. قبل از شرکت در هر نوع فعالیت مربوط به ارز دیجیتال، باید قوانین آن را در کشور خود یا کشوری که قصد دارید در آن فعالیت کنید، بررسی کنید.

• ماهیت سرمایه‌گذاری

سرمایه‌گذاری در بورس و بازار ارز دیجیتال دو مدل سرمایه‌گذاری متفاوت هستند. در بازار بورس، شما بر روی یک شرکت سرمایه‌گذاری می‌کنید و در بازار ارز دیجیتال بر روی یک فناوری و یا یک ارز سرمایه‌گذاری می‌کنید. بازار ارزهای دیجیتال تقریبا ۱۰ برابر سریع‌تر از بازار بورس عمل می‌کند و قیمت‌ها با سرعت بیشتری نوسان پیدا می‌کنند و میزان نوسان آن‌ها به نسبت بازارهای دیگر بسیار بیشتر است.

به عبارت دیگر در بورس سرمایه‌گذاری عموماً بر اساس اوراق بهادار انجام می‌شود، درحالی‌که در بازار ارز دیجیتال، سرمایه‌گذاران به خرید و فروش ارزهای دیجیتال می‌پردازند و با توجه به عدم شفافیت در بازار ارز دیجیتال، ممکن است اطلاعات کافی در مورد ارزهای دیجیتال و صرافی‌هایی که آن‌ها را معامله می‌کنند، در دسترس نباشد.

هر دو بازار از تحولات و عوامل متفاوتی تحت تأثیر قرار می‌گیرند و میزان بازدهی و ریسک ممکن است.

• نقدشوندگی

نقد شوندگی یا لیکوئیدیتی به توانایی تبدیل دارایی به پول نقد و فروش آن در بازار می‌گویند. در مقایسه بین بازار بورس و بازار ارز دیجیتال، نقد شوندگی در هر دو بازار به شکل‌های متفاوتی تجربه می‌شود.

• در بازار بورس نقد شوندگی عموماً بر اساس میزان نمادهای معاملاتی و حجم معاملات وجود دارد. به‌طورکلی، بورس‌ تلاش می‌کنند تا نقد شوندگی بالایی در بازار ایجاد کنند تا معامله‌گران بتوانند به‌راحتی اوراق خود را خرید و فروش کنند. در بازار بورس، با توجه به نوع دارایی سرمایه‌گذاری شده، زمان تبدیل به پول نقد متفاوت است. به‌طور معمول، برای تبدیل سهام به پول نقد، باید آن‌ها را به قیمت بازار فروشید و در زمانی که بازار شلوغ است، ممکن است زمان بیشتری برای تبدیل به پول نقد نیاز داشته باشد.
• در بازار ارز دیجیتال، نقدشوندگی نیز به معنای تبدیل ارز دیجیتال به پول نقد است. با توجه به غیرمتمرکز بودن بازار ارز دیجیتال و عدم نظارت مستقیم دولت‌ها، نقد شوندگی در این بازار ممکن است متغیر باشد. نقدشوندگی در بازار ارز دیجیتال از عواملی مانند حجم معاملات، تقاضا و عرضه ارزها، وجود صرافی‌های معتبر و تسهیلاتی که برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال در دسترس است، تأثیر می‌پذیرد. یکی از عواملی که می‌تواند سرعت نقد شوندگی در بازار ارز دیجیتال را افزایش دهد، شبانه‌روزی بودن صرافی‌های آنلاین است. این امکان را به شما می‌دهد که در هرزمانی که بخواهید، ارز دیجیتال خود را به پول نقد تبدیل کنید و همین امر از شلوغ شدن بازار و نقد شوندگی جلوگیری می‌کند. درحالی‌که در بازار بورس، معاملات فقط در ساعات کاری انجام می‌شود و شما باید منتظر باشید تا بازار باز شود تا بتوانید سهام خود را به پول نقد تبدیل کنید.

همچنین در نقدشوندگی، بازار بورس به دلیل وجود بازار مرکزی و شفافیت بیشتر، نسبت به بازار ارز دیجیتال، قابلیت نقدشوندگی بیشتری دارد. با این­حال، در هر دو بازار، برای تبدیل دارایی به پول نقد، باید به شرایط بازار و نوع دارایی سرمایه‌گذاری شده توجه کنید.

• واحد نقدشوندگی

واحد نقدشوندگی در بازار بورس و بازار ارز دیجیتال می‌تواند متفاوت باشد که در ادامه هر یک را به‌صورت جداگانه بررسی می‌کنیم.

• در بازار بورس، واحد نقدشوندگی معمولاً به ارزش نمادهای معاملاتی، مانند سهام و اوراق بهادار دیگر و همچنین به واحد پولی محلی کشور مربوطه بستگی دارد. برای مثال، اگر شما در ایران باشید و بخواهید سهام یا ارز دیجیتال خود را به پول نقد تبدیل کنید، واحد آن ریال یا تومان خواهد بود. اما اگر در کشور دیگری باشید، واحد پول آن کشور خواهد بود.

• ازآنجایی‌که بازار ارزهای دیجیتال یک بازار جهانی است که ارزها به‌صورت الکترونیکی و آنلاین معامله می‌شود، می‌توانید دارایی‌های خود را به پول رایج هر کشوری که در آن حضور دارید، تبدیل کنید. زیرا بازار ارزهای دیجیتال از طریق صرافی‌های متعددی فعال است که ارتباط با بانک‌ها و سیستم‌های پرداخت مختلف دارند.