اوراق سلف چیست؟
فهرست مطالب:
اوراق سلف چیست؟
اوراق سلف نوعی اوراق مالی هستند که بر اساس عقد سلف صادر می‌شوند. عقد سلف یک نوع قرارداد است که در آن فروشنده با دریافت وجه نقد از خریدار، تعهد می‌کند که در زمان معینی کالا یا دارایی را به او تحویل دهد. اوراق سلف معمولاً برای تأمین نقدینگی و سرمایه‌گذاری در بازار کالا استفاده می‌شوند.
برخی از مزایای اوراق سلف عبارتند از:
- امنیت بالاتر نسبت به سایر اوراق مالی
- قابلیت تعیین دامنه سود برای خریدار
- عدم وابستگی به نرخ بهره یا بازده بازار
- قابلیت معامله در بازار ثانویه
اوراق سلف، همچنین به‌عنوان اوراق خودگذشته نیز شناخته می‌شوند، ابزار مالی هستند که توسط یک شرکت یا نهاد مالی صادر می‌شوند و به‌طور عمده به‌منظور تأمین منابع مالی یا سرمایه‌گذاری در پروژه‌های خود استفاده می‌شوند. این اوراق به‌نوعی وعده پرداخت وام به صاحبان آن‌ها با بهره‌ای مشخص در آینده را ارائه می‌دهند. در واقع، این اوراق نوعی بدهی به خود شرکت یا نهاد مالی صادرکننده به تعدادی از سرمایه‌گذاران یا صاحبان اوراق هستند.
ویژگی‌های اوراق سلف چیست؟
اوراق سلف که یک نوع ابزار تأمین مالی در بازار کالا هستند دارای ویژگی‌هایی است که به چند مورد آن می‌پردازیم:
- قابلیت تبدیل به کالا: خریدار اوراق سلف دارای حق انتخاب است که در زمان سررسید بتواند به‌جای دریافت پول نقد، کالای معادل را دریافت کند. این ویژگی به خریدار امکان می‌دهد که در صورت نیاز به کالای موردنظر، آن را با قیمت پایین‌تر از بازار تهیه کند.
- قابلیت تسویه پذیری: خریدار اوراق سلف می‌تواند در هر زمان قبل از سررسید، اوراق خود را به فروش برساند و به نحو دلخواه خود تسویه کند. این قابلیت به خریدار امکان می‌دهد که در صورت تغییر شرایط بازار یا نظر خود، بدون منتظر ماندن تا سررسید، سود یا ضرر خود را محقق کند.
- قابلیت تضمین‌شده بودن: صادر کننده اوراق سلف معمولاً یک تضمین گذار را برای پشتیبانی از پرداخت‌های خود در نظر می‌گیرد. تضمینگذار ممکن است یک بانک، یک شرکت بیمه، یک دولت یا هر نهاد دیگر با درجه اعتبار بالا باشد. تضمین گذار متعهد می‌شود که در صورت عدم پرداخت صادر کننده، به‌جای آن پول نقد یا کالای موردنظر را به خریداران پرداخت کند.
- بهره: بهره یا سود یک مبلغ پولی است که صادر کننده اوراق سلف بر اساس نرخ کوپن یا نرخ بهره به خریداران پرداخت می‌کند. نرخ بهره‌ای بر مبنای ارزش اسمی اوراق سلف، پرداخت می‌شود. این نرخ در طول دوره عمر خود ثابت است ولی در صورت تغییر اعلام خواهد شد و به‌طور دوره‌ای (معمولاً سالی یا نیمه‌سالی) به صاحبان اوراق پرداخت می‌شوند.
- صدور و نمایش عمومی: صدور یعنی فروش اولیه یا عرضه عمومی اوراق سلف توسط شرکت صادر کننده. نمایش عمومی یعنی فروش دوم یا بازار ثانویه اوراق سلف توسط خریداران آن. بازار ثانویه یک بازار مالی است که در آن معاملات بر روی دارایی‌های قابل معامله صورت می‌گیرد.
- سررسید پذیری: سررسید پذیری یعنی زمان گذشته از تاریخ صدور تا تاریخ پایان قابل معامله بودن گواهینامه سلف. در زمان سررسید، صادر کننده اوراق سلف متعهد است کالای موردنظر را به خریدار تحویل دهد یا به‌جای آن مبلغ پول معادل را پرداخت کند.
چگونگی خریداری اوراق سلف
تهیه اوراق سلف یک فرایندی است که از طریق مشارکت در بازار سلف و با استفاده از خدمات کارگزاران مالی انجام می‌شود. در ادامه، مراحل تهیه اوراق سلف را به شما توضیح خواهم داد:
1. ثبت‌نام و ایجاد حساب: ابتدا باید در یکی از بازارهای سلف معتبر ثبت‌نام کنید. این بازارها معمولاً به‌عنوان “بورس کالا” یا “بورس کالای ایران” شناخته می‌شوند. در طی این مرحله، شما باید مدارک موردنیاز را ارائه دهید و یک حساب کاربری ایجاد کنید.
2. انتخاب دارایی پایه: بر اساس تمایل و نیاز، باید دارایی پایه موردنظر را انتخاب کنید. که می‌تواند کالاهای مختلفی مانند نفت، طلا، سکه، گندم، پتروشیمی، فولاد و… باشد.
3. انتخاب کارگزار: برای معامله در بازار سلف، شما نیاز به یک کارگزار مالی دارید. برخی از بورس‌ها مجوز کارگزاران خاصی را قبول می‌کنند. بنابراین، شما باید یک کارگزار مالی معتبر انتخاب کنید و حساب تجاری با او ایجاد کنید.
4. مطالعه و تحلیل بازار: بهتر است قبل از ورود به بازار سلف، با تحلیل بازار و شناخت دقیق دارایی پایه خود آشنا شوید. باید قیمت‌ها، تغییرات بازار، و عوامل تأثیرگذار را بررسی کنید تا تصمیم‌های بهتری در معاملات خود بگیرید.
5. ثبت سفارش: بعد از آماده‌سازی، می‌توانید سفارش خرید یا فروش دارایی پایه خود را به کمک کارگزار خود ثبت کنید. این سفارش شامل مشخصاتی مانند مقدار، قیمت، و تاریخ انجام معامله میباشد.
6. تأیید و اجرا: پس از ثبت سفارش، سیستم بازار سلف سفارش شما را تأیید و درخواست شما را اجرا می‌کند. اگر سفارش با تقاضاهای دیگر تطابق داشته باشد، معامله انجام می‌شود.
7. متقاضیان معامله: در این مرحله، متقاضیان معامله شما را مشاهده می‌کنند و می‌توانند به آن پیوسته و معامله خود را انجام دهند.
8. پایان معامله: معامله به پایان می‌رسد و تسویه مالی بین طرفین انجام می‌شود. پروتکل‌ها و مقررات مربوط به تسویه مالی و تحویل دارایی پایه توسط بازار سلف اجرا می‌شوند.
9. مانیتورینگ و مدیریت سرمایه: پس از انجام معاملات، مهم است که مانیتورینگ مستمری بر روی سرمایه و سود و زیان‌های خود داشته باشید. همچنین، می‌توانید از ابزارهای مدیریت ریسک برای مدیریت بهتر سرمایه خود استفاده کنید.
توجه داشته باشید که تهیه اوراق سلف نیازمند دانش و تجربه است، و همچنین با مخاطرات مرتبط با معاملات سلفی آشنا باشید. علاوه بر این، به توصیه‌ها و نکات کارگزاران مالی خود توجه کنید و معاملات خود را با دقت انجام دهید.
مصارف اوراق سلف
اوراق سلف به شرکت‌ها و نهادهای مالی اجازه می‌دهند تا منابع مالی جدید جذب کنند یا بدهی‌های خود را تأمین کنند. این منابع مالی می‌توانند برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های توسعه، پرداخت بدهی‌های معکوس، خرید دارایی‌ها و تأمین نیازهای مالی دیگر استفاده شوند.
از دید سرمایه‌گذاران، اوراق سلف یک فرصت برای بهره‌برداری از سودهای بهره‌زایی از سرمایه‌گذاری‌های خود هستند. این اوراق معمولاً از لحاظ امنیتی بالا هستند و به‌عنوان سرمایه‌گذاری با ریسک کم تلقی می‌شوند.
مثال‌هایی از اوراق سلف
- اوراق سلف صکوک سلم: صکوک سلم یا سلف یک نوع خاص از اوراق سلف هستند که در آن فروشنده یک کالای معین را با قیمت پایین‌تر از قیمت نقد به خریدار می‌فروشد و در زمان مقرر آن را به خریدار تسلیم می‌کند. این نوع اوراق سلف در سال ۲۰۰۱ میلادی توسط کشور بحرین منتشر شدند. این اوراق معمولاً برای تأمین نقدینگی و جبران کسری بودجه دولت‌ها و برای تأمین منابع مالی برای شرکت‌های تولید کننده کالا و حفظ قابلیت رقابت بازار استفاده می‌شود. برخی از کالاهای قابل فروش با صکوک سلم عبارتند از: گندم، خودرو، مرغ منجمد و …
- اوراق سلف موازی استاندارد: این نوع اوراق سلف در بورس کالای ایران منتشر می‌شوند و بر اساس قرارداد سلف موازی استاندارد صادر می‌شوند. قرارداد سلف موازی استاندارد یک نوع قرارداد است که در آن خریدار با پرداخت وجه نقد به فروشنده، حق تحویل دارایی پایه را به شخص دیگری واگذار می‌کند. این اوراق قابل معامله در بازار ثانویه هستند و برای تأمین نقدینگی و سرمایه‌گذاری در بازار کالا استفاده می‌شوند. با صدور این اوراق، این شرکت‌ها می‌توانند به سرمایه‌گذاران نقدی برای توسعه تولید و دیگر فعالیت‌های خود دست یابند.
اوراق سلف استاندارد برای تجارت در محصولات متنوعی مانند پتروشیمی، گاز، نفت، گندم، خودرو، مرغ منجمد، و غیره، قابل استفاده هستند. این تنوع در محصولات به سرمایه‌گذاران امکان معامله در بازارهای مختلف را می‌دهد.
ناشر اوراق سلف استاندارد معمولاً یک سود حداقلی را برای خریداران در قالب اختیار فروش در سررسید تضمین می‌کند. این امر به خریداران اطمینان می‌دهد که در صورتی که قیمت دارایی پایه کاهش پیدا کند، حداقل سود خود را خواهند گرفت. خریداران اوراق سلف استاندارد می‌توانند از اختیار خریدوفروش تبعی برای پوشش ریسک ناشی از نوسانات قیمت دارایی پایه استفاده کنند. این امکان به آن‌ها اجازه می‌دهد دارایی پایه را به قیمت مشخص‌شده در قرارداد معامله کنند و از این طریق ریسک‌های بازار را کاهش دهند.
در نتیجه، اوراق سلف استاندارد علاوه بر ایجاد فرصت‌های سرمایه‌گذاری، به شرکت‌های تولیدکننده کالاها کمک می‌کنند تا به تأمین نقدینگی و بهبود عملکرد مالی خود بپردازند.
تفاوت اوراق سلف و اوراق سلف موازی استاندارد
تفاوت‌ها در واقعیت تأثیرگذاری مهمی در رفتار و انتخاب معامله‌گران دارد و از جمله عواملی هستند که باعث جذب سرمایه‌گذاران به بازار سلف می‌شوند.
قرارداد سلف موازی استاندارد به خریداران این امکان را می‌دهد که در صورت تغییر شرایط بازار یا نظرات شخصی، دارایی پایه را به شخص دیگری واگذار کنند. این امکان از یک سو، به افراد انعطاف بیشتری در معاملات خود اجازه می‌دهد و از طرف دیگر ، می‌تواند به کاهش ریسک‌های معاملاتی کمک کند.
همچنین، تضمین سود حداقلی توسط ناشر اوراق سلف موازی استاندارد به خریداران اطمینان می‌بخشد که حتی در شرایط کاهش قیمت دارایی پایه، از ضرر محتمل جلوگیری می‌کنند. این ویژگی معاملات را برای سرمایه‌گذاران جذاب‌تر می‌کند.
با این اطلاعات، معامله‌گران می‌توانند استراتژی‌های مختلفی را با توجه به تفاوت‌های قرارداد سلف و سلف موازی استاندارد در انتخاب دارایی پایه و مدیریت ریسک اجرا کنند.
کالاهای قابل معامله با سلف
اوراق سلف یک نوع قرارداد معاملاتی هستند که به‌عنوان تعهدات مالی برای خرید یا فروش کالاها در آینده مورد استفاده قرار می‌گیرند. این قراردادها به تعهد مالی برای تحویل یا دریافت کالا در آینده متصل می‌شوند. بنابراین، اوراق سلف به‌عنوان ابزارهای مالی برای معامله با انواع مختلفی از کالاها استفاده می‌شوند. برخی از کالاهایی که با استفاده از اوراق سلف معامله می‌شوند، عبارتند از:
محصولات پتروشیمی به‌طور کلی به سه دسته تقسیم می‌شوند: محصولات بنیادی، محصولات واسطه و محصولات نهایی برخی از محصولات پتروشیمی با استفاده از اوراق سلف معامله می‌شوند. اوراق سلف نوعی صکوک هستند که در آن خریدار کالای موردنظر را پیش‌خرید کرده و در زمان سررسید به فروشنده تسلیم می‌کند. این روش برای تأمین نقدینگی و جذب سرمایه‌گذاران برای شرکت‌های تولید کننده کالا استفاده می‌شود. برخی از کالاهای پتروشیمی که با این روش قابل فروش هستند عبارتند از: گاز مایع، گاز خام، گاز طبیعی، نفت خام، نفت سبک و ….
طلا و سکه همچنین به‌عنوان دارایی پایه در بازار اوراق سلف قابل معامله هستند. گواهی‌های سپرده سکه نوعی اوراق سلف هستند که افراد خریدار می‌توانند بعد از خرید آن‌ها، سکه‌های خود را از خزانه بانک مربوطه تحویل بگیرند یا این گواهی‌ها را به‌عنوان سهام نگه دارند و با افزایش قیمت نماد مربوط به آن‌ها، می‌توانند گواهی‌های سپرده سکه خود را بفروشند. هر گواهی سپرده سکه دارای یک تاریخ سررسید خاص است. در حال حاضر، چندین نماد گواهی سپرده سکه در بورس کالا و بازارهای مالی مختلف معامله می‌شوند. این امکان به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا در بازار سکه و طلا شرکت کنند و از تغییرات قیمت‌ها سود کسب یا خطرات را مدیریت کنند.
محصولات فولادی شامل ورق‌ها، میل‌گردها، پروفیل‌ها، لوله‌ها و دیگر محصولات مشتق از فولاد هستند. این محصولات به‌عنوان مواد ساختمانی و صنعتی در مختلف صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرند. به‌عنوان مثال، ورق‌ها از دسته‌ی مهمی از محصولات فولادی هستند که در صنایع مختلف از خودروسازی گرفته تا صنایع نفت و گاز و پتروشیمی استفاده می‌شوند.
همچنین، برخی از محصولات فولادی با استفاده از اوراق سلف نیز معامله می‌شوند. این روش به شرکت‌های تولید کننده کالا کمک می‌کند تا به سرمایه‌گذاری و تأمین نقدینگی برای توسعه تولیدات خود بپردازند. برخی از کالاهای فولادی که با استفاده از اوراق سلف معامله می‌شوند عبارتند از ورق گالوانیزه، ورق روغنی، ورق رنگین، ورق آلومینیوم و سایر محصولات مشابه.
ارزهای خارجی نیز از دارایی‌های پایه‌ای هستند که در قراردادهای سلف قابل استفاده می‌باشند. برای خرید و فروش ارز با استفاده از قرارداد سلف، شما باید دارای حساب کاربری در سامانه بورس کالا باشید و با کارگزاران عضو بورس کالا همکاری کنید. در این معاملات، گواهی سلف به‌عنوان سندی برای خرید و فروش ارز مورد استفاده قرار می‌گیرد. گواهی سلف شامل مجموع دارایی‌های خریدار از قرارداد سلف است و از آن به‌عنوان سند تأیید برای معامله استفاده می‌شود. همچنین، شما می‌توانید از اختیار فروش تبعی نیز استفاده کنید، که به شما اجازه می‌دهد تعداد مشخصی از دارایی پایه (معمولاً ارز) را به قیمت تعیین‌شده در قرارداد به فروش رسانید.
خودرو، مرغ منجمد، گندم و سایر کالاهای مصرفی نیز به‌عنوان دارایی‌های پایه در اوراق سلف قابل استفاده هستند. با استفاده از اوراق سلف برای خرید و فروش کالاهای مصرفی، شما می‌توانید از مزایای مختلفی بهره‌مند شوید. این مزایا عبارتند از:
- حذف هزینه‌های حمل‌ونقل، بیمه، ذخیره‌سازی و دیگر هزینه‌های مرتبط با تحویل کالا.
- جلوگیری از تقلب و تخلف در تحویل کالا، زیرا معاملات با استفاده از اوراق سلف به‌طور دقیق نظارت می‌شوند.
- تضمین قیمت و کیفیت کالا توسط شرکت‌های ضمانت سپرده‌گذاری.
- تأمین نقدینگی و جذب سپرده‌گذاران برای شرکت‌های تولید کننده کالا.
- تحول در روند تولید و عرضه کالاها به بازار به‌وسیله‌ی ایجاد فرصت‌های تجاری و معاملاتی جدید.
به این ترتیب، استفاده از اوراق سلف در معاملات کالاهای مصرفی می‌تواند مزایا و تسهیلات متعددی را برای اقتصاد و بازار معاملاتی فراهم کند.
مسکن: برای مسکن قرار است اوراق سلف طراحی شود تا همه بتوانند بهصورت متری مسکن بخرند، یا ملکی را با قیمت و شرایط حال خریداری کنند و طبق سرسید تعیین شده در امیدنامه ذکر شده را تحویل بگیرند و یا ملک را واگذار کنند.
این کالاها در بازارهای مالی جهانی به‌عنوان کالاهای مواد اولیه و کالاهای اساسی شناخته می‌شوند و معمولاً تأثیر زیادی بر اقتصادها و بازارهای جهانی دارند. استفاده از اوراق سلف برای معامله با این کالاها به سرمایه‌گذاران و تجار امکان می‌دهد تا در این بازارهای مختلف به تبادل و معامله بپردازند و از تغییرات قیمت‌ها سود کسب کنند یا خطرات را مدیریت کنند.
سخن پایانی
در کل، اوراق سلف به‌عنوان ابزارهای مالی بسیار قدرتمندی شناخته می‌شوند که افراد و شرکت‌ها می‌توانند از آن‌ها برای معامله و مدیریت ریسک در بازارهای مختلف بهره‌برداری کنند. این ابزارها امکانات متعددی را ارائه می‌دهند که شامل تأمین نقدینگی، حفاظت از قیمت‌ها، و دسترسی به بازارهای جهانی می‌شوند. با این حال، معامله در بازارهای اوراق سلف نیاز به دانش عمیق و تجربه دارد و معامله‌گران باید با مفاهیم و موارد مرتبط با اوراق سلف به‌خوبی آشنا باشند تا بتوانند تصمیمات بهینه‌تری بگیرند و از این ابزارها بهره‌وری کنند. اطلاعات دقیق و تحلیل دقیق بازارها نیز از اهمیت بالایی برخوردارند.
ممنون از اینکه تا پایان مقاله “اوراق سلف چیست” همراه ما بودید.
بیشتر بخوانید:
- انواع بازارهای مالی چیست و تئوری کارایی آن‌ها چگونه است
- معرفی انواع اوراق بهادار
- مراحل خرید در بورس کالا چگونه است؟
- اوراق مرابحه چیست
- اوراق قرضه چیست
