فرمول حجم مبنا بازار پایه چیست؟، حجم مبنا در بازار پایه فرابورس ایران، که شامل تابلوهای زرد، نارنجی، و قرمز است، ابزاری کلیدی برای کنترل نوسانات قیمتی و افزایش نقدشوندگی سهام است. این شاخص، که حداقل تعداد سهام موردنیاز برای تغییر قیمت پایانی در یک روز کاری را تعیین میکند، با فرمولی مشابه بازار بورس و فرابورس اما با ارزش‌های متفاوت و محدودیت‌هایی مانند سقف ۵ درصدی تعداد سهام محاسبه میشود.
تفاوت‌های ارزش حجم مبنا در تابلوهای مختلف بازار پایه، به دلیل ریسک‌های متفاوت این تابلوها، طراحی شده است تا تعادل بین نقدشوندگی و کنترل ریسک برقرار شود. درک فرمول حجم مبنا و کاربرد آن در بازار پایه به سرمایه‌گذاران کمک میکند تا استراتژی‌های معاملاتی خود را بهتر تنظیم کرده و از فرصت‌ها و ریسک‌های این بازار آگاه شوند. در این مقاله، علاوه بر توضیح دقیق فرمول حجم مبنا، به پرسش‌های متداول مرتبط پاسخ داده میشود تا آگاهی سرمایه‌گذاران افزایش یابد.
فهرست مطالب:
فرمول حجم مبنا بازار پایه چیست؟
حجم مبنا در بازار پایه فرابورس ایران، که شامل تابلوهای زرد، نارنجی، و قرمز است، بر اساس فرمولی مشابه با بازار بورس و فرابورس محاسبه میشود، اما با تفاوت‌هایی در ارزش حجم مبنا و برخی محدودیت‌های خاص. این ابزار برای کنترل نوسانات قیمتی و جلوگیری از تغییرات غیرمنطقی قیمت سهام طراحی شده است. در بازار پایه، ارزش حجم مبنا و سقف ۵ درصدی تعداد سهام شرکت، تفاوت‌های اصلی با سایر بازارها هستند. در ادامه، فرمول محاسبه حجم مبنا در بازار پایه، جزئیات مربوط به هر تابلو، و نکات کلیدی به‌صورت جامع توضیح داده میشود.
فرمول کلی محاسبه حجم مبنا
- مرحله اول: محاسبه حجم مبنا اولیه
- تعداد کل سهام شرکت در ضریب ۰.۰۰۰۴ ضرب میشود.
- فرمول: حجم مبنا اولیه = تعداد سهام × ۰.۰۰۰۴
- مرحله دوم: محاسبه ارزش حجم مبنا
- حجم مبنا اولیه در قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی هفته گذشته (معمولاً چهارشنبه) ضرب میشود.
- فرمول: ارزش حجم مبنا = حجم مبنا اولیه × قیمت پایانی
- مرحله سوم: تطبیق با محدوده ارزش حجم مبنا
- ارزش حجم مبنا با توجه به تابلوی بازار پایه (زرد، نارنجی، یا قرمز) و تعداد سهام شرکت در محدوده‌های مشخص تنظیم میشود.
- محدودیت سقف ۵ درصد:
- حجم مبنا نباید بیش از ۵ درصد تعداد کل سهام شرکت باشد. اگر حجم محاسبه‌شده بیشتر از این مقدار باشد، حجم مبنا برابر با ۵ درصد تعداد سهام شرکت تعیین میشود.
- فرمول: حجم مبنا = حداقل (حجم محاسبه‌شده، ۰.۰۵ × تعداد سهام)
جزئیات محاسبه در تابلوهای بازار پایه
۱. بازار پایه زرد
- برای شرکت‌های با تعداد سهام کمتر از ۲۰ میلیارد:
- اگر ارزش حجم مبنا (حجم مبنا اولیه × قیمت پایانی) بین ۱۰ میلیارد تا ۱۰۰ میلیارد ریال باشد، همان مقدار محاسبه‌شده به‌عنوان حجم مبنا پذیرفته میشود.
- اگر ارزش حجم مبنا کمتر از ۱۰ میلیارد ریال باشد:
- حجم مبنا = ۱۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ÷ قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی هفته گذشته
- اگر ارزش حجم مبنا بیشتر از ۱۰۰ میلیارد ریال باشد:
- حجم مبنا = ۱۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ÷ قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی هفته گذشته
- برای شرکت‌های با تعداد سهام ۲۰ میلیارد یا بیشتر:
- ارزش حجم مبنا باید بین ۱۰ میلیارد تا ۱۲۰ میلیارد ریال باشد.
- اگر ارزش حجم مبنا کمتر از ۱۰ میلیارد یا بیشتر از ۱۲۰ میلیارد ریال باشد، به‌ترتیب ۱۰ میلیارد یا ۱۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی محاسبه میشود.
- مثال: شرکتی با ۱ میلیارد سهم و قیمت پایانی ۵,۰۰۰ ریال:
- حجم مبنا اولیه = ۱,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ × ۰.۰۰۰۴ = ۴۰۰,۰۰۰ سهم
- ارزش حجم مبنا = ۴۰۰,۰۰۰ × ۵,۰۰۰ = ۲,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال (۲ میلیارد ریال)
- چون ۲ میلیارد کمتر از ۱۰ میلیارد است، حجم مبنا = ۱۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ÷ ۵,۰۰۰ = ۲,۰۰۰,۰۰۰ سهم
- سقف ۵ درصد: ۰.۰۵ × ۱,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ = ۵۰,۰۰۰,۰۰۰ سهم. چون ۲,۰۰۰,۰۰۰ کمتر از ۵۰,۰۰۰,۰۰۰ است، حجم مبنا همان ۲,۰۰۰,۰۰۰ سهم است.
۲. بازار پایه نارنجی
- برای شرکت‌های با تعداد سهام کمتر از ۲۰ میلیارد:
- اگر ارزش حجم مبنا بین ۵ میلیارد تا ۱۰۰ میلیارد ریال باشد، همان مقدار محاسبه‌شده پذیرفته میشود.
- اگر ارزش حجم مبنا کمتر از ۵ میلیارد ریال باشد:
- حجم مبنا = ۵,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ÷ قیمت پایانی
- اگر ارزش حجم مبنا بیشتر از ۱۰۰ میلیارد ریال باشد:
- حجم مبنا = ۱۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ÷ قیمت پایانی
- برای شرکت‌های با تعداد سهام ۲۰ میلیارد یا بیشتر:
- ارزش حجم مبنا باید بین ۵ میلیارد تا ۱۲۰ میلیارد ریال باشد، و محاسبه مشابه بازار زرد انجام میشود.
- مثال: شرکتی با ۵۰۰ میلیون سهم و قیمت پایانی ۴,۰۰۰ ریال:
- حجم مبنا اولیه = ۵۰۰,۰۰۰,۰۰۰ × ۰.۰۰۰۴ = ۲۰۰,۰۰۰ سهم
- ارزش حجم مبنا = ۲۰۰,۰۰۰ × ۴,۰۰۰ = ۸۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال (۰.۸ میلیارد ریال)
- چون ۰.۸ میلیارد کمتر از ۵ میلیارد است، حجم مبنا = ۵,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ÷ ۴,۰۰۰ = ۱,۲۵۰,۰۰۰ سهم
- سقف ۵ درصد: ۰.۰۵ × ۵۰۰,۰۰۰,۰۰۰ = ۲۵,۰۰۰,۰۰۰ سهم. چون ۱,۲۵۰,۰۰۰ کمتر از ۲۵,۰۰۰,۰۰۰ است، حجم مبنا همان ۱,۲۵۰,۰۰۰ سهم است.
۳. بازار پایه قرمز
- برای شرکت‌های با تعداد سهام کمتر از ۲۰ میلیارد:
- اگر ارزش حجم مبنا بین ۲.۵ میلیارد تا ۱۰۰ میلیارد ریال باشد، همان مقدار محاسبه‌شده پذیرفته میشود.
- اگر ارزش حجم مبنا کمتر از ۲.۵ میلیارد ریال باشد:
- حجم مبنا = ۲,۵۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ÷ قیمت پایانی
- اگر ارزش حجم مبنا بیشتر از ۱۰۰ میلیارد ریال باشد:
- حجم مبنا = ۱۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ÷ قیمت پایانی
- برای شرکت‌های با تعداد سهام ۲۰ میلیارد یا بیشتر:
- ارزش حجم مبنا باید بین ۲.۵ میلیارد تا ۱۲۰ میلیارد ریال باشد، و محاسبه مشابه سایر تابلوها انجام میشود.
- مثال: شرکتی با ۳۰۰ میلیون سهم و قیمت پایانی ۳,۰۰۰ ریال:
- حجم مبنا اولیه = ۳۰۰,۰۰۰,۰۰۰ × ۰.۰۰۰۴ = ۱۲۰,۰۰۰ سهم
- ارزش حجم مبنا = ۱۲۰,۰۰۰ × ۳,۰۰۰ = ۳۶۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال (۰.۳۶ میلیارد ریال)
- چون ۰.۳۶ میلیارد کمتر از ۲.۵ میلیارد است، حجم مبنا = ۲,۵۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ÷ ۳,۰۰۰ = ۸۳۳,۳۳۳ سهم
- سقف ۵ درصد: ۰.۰۵ × ۳۰۰,۰۰۰,۰۰۰ = ۱۵,۰۰۰,۰۰۰ سهم. چون ۸۳۳,۳۳۳ کمتر از ۱۵,۰۰۰,۰۰۰ است، حجم مبنا همان ۸۳۳,۳۳۳ سهم است.
نکات کلیدی در محاسبه حجم مبنا در بازار پایه
- به‌روزرسانی هفتگی: حجم مبنا هر هفته بر اساس قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی (معمولاً چهارشنبه) محاسبه و برای روز شنبه اعمال میشود.
- سقف ۵ درصد: این محدودیت برای جلوگیری از حجم مبنای بیش‌ازحد بالا اعمال میشود، به‌ویژه در شرکت‌های کوچک یا با تعداد سهام زیاد.
- تفاوت تابلوها: ارزش حجم مبنا در تابلو زرد (۱۰ تا ۱۲۰ میلیارد)، نارنجی (۵ تا ۱۲۰ میلیارد)، و قرمز (۲.۵ تا ۱۲۰ میلیارد) متفاوت است، که نشان‌دهنده ریسک بالاتر در تابلوهای نارنجی و قرمز است.
- اطلاع‌رسانی: حجم مبنای هر سهم از طریق سایت TSETMC (www.tsetmc.com) یا سامانه‌های کارگزاری قابل مشاهده است.
- هدف: این قوانین برای افزایش نقدشوندگی و کنترل نوسانات در بازار پایه طراحی شده‌اند، اما به دلیل ریسک بالاتر این بازار، سرمایه‌گذاران باید با احتیاط عمل کنند.
تأثیر فرمول حجم مبنا بر نقدشوندگی و رفتار سرمایه‌گذاران در بازار پایه
فرمول حجم مبنا در بازار پایه فرابورس، که با توجه به تابلوهای زرد، نارنجی، و قرمز و محدودیت‌های خاص مانند سقف ۵ درصدی تعداد سهام طراحی شده است، تأثیرات قابل‌توجهی بر نقدشوندگی سهام و رفتار سرمایه‌گذاران دارد. این فرمول با هدف کنترل نوسانات قیمتی و ایجاد تعادل در بازار پایه، که به دلیل ریسک بالاتر و نقدشوندگی پایین‌تر نسبت به بازارهای اصلی متمایز است، اعمال میشود. درک این تأثیرات به سرمایه‌گذاران کمک میکند تا استراتژی‌های معاملاتی خود را بهتر تنظیم کرده و از فرصت‌ها و ریسک‌های بازار پایه بهره‌مند شوند. در این بخش، تأثیر فرمول حجم مبنا بر نقدشوندگی، رفتار سرمایه‌گذاران، و راهکارهای مدیریت این شرایط بررسی میشود.
تأثیر بر نقدشوندگی
- افزایش نقدشوندگی در تابلوهای پایین‌تر: ارزش حجم مبنای کمتر در تابلوهای نارنجی (۵ تا ۱۲۰ میلیارد ریال) و قرمز (۲.۵ تا ۱۲۰ میلیارد ریال) نسبت به زرد (۱۰ تا ۱۲۰ میلیارد ریال) باعث میشود سهام این تابلوها راحت‌تر به حجم مبنا برسند، که نقدشوندگی را افزایش می‌دهد.
- محدودیت سقف ۵ درصد: این محدودیت از حجم مبنای بیش‌ازحد بالا جلوگیری میکند، که به‌ویژه در شرکت‌های کوچک یا با تعداد سهام زیاد، معاملات را امکان‌پذیرتر میکند.
- چالش در سهام کم‌حجم: در تابلوهای نارنجی و قرمز، سهام با نقدشوندگی پایین ممکن است همچنان به دلیل معاملات محدود به حجم مبنا نرسند، که نقدشوندگی را کاهش می‌دهد.
تأثیر بر رفتار سرمایه‌گذاران
- جذابیت برای معامله‌گران کوتاه‌مدت: ارزش حجم مبنای پایین‌تر در تابلوهای نارنجی و قرمز، معامله‌گران نوسان‌گیر را جذب میکند، زیرا تغییرات قیمتی با حجم معاملات کمتر امکان‌پذیر است.
- ریسک برای سرمایه‌گذاران خرد: سرمایه‌گذاران تازه‌کار ممکن است به دلیل ریسک بالاتر تابلوهای نارنجی و قرمز و احتمال پر نشدن حجم مبنا، در معرض ضررهای غیرمنتظره قرار گیرند.
- تمرکز بر تحلیل حجم معاملات: سرمایه‌گذاران باید حجم معاملات روزانه را با حجم مبنا مقایسه کنند تا احتمال تغییر قیمت را پیش‌بینی کنند، به‌ویژه در تابلوهای پرریسک.
ریسک‌های مرتبط
- نوسانات غیرمنطقی: ارزش حجم مبنای پایین در تابلوهای نارنجی و قرمز می‌تواند به تغییرات قیمتی غیرمنطقی ناشی از معاملات محدود منجر شود.
- دستکاری قیمت: در سهام با نقدشوندگی پایین، گروه‌های خاص ممکن است با معاملات کوچک قیمت را دستکاری کنند، که ریسک سرمایه‌گذاری را افزایش می‌دهد.
- تأخیر در انعکاس اخبار: اگر حجم مبنا پر نشود، اخبار بنیادی ممکن است در قیمت منعکس نشوند، که اعتماد سرمایه‌گذاران را کاهش می‌دهد.
توصیه‌هایی برای سرمایه‌گذاران
- رصد دقیق بازار: استفاده از سایت TSETMC (www.tsetmc.com) برای بررسی حجم مبنا و معاملات روزانه می‌تواند به شناسایی سهام با پتانسیل تغییر قیمت کمک کند.
- مدیریت ریسک: تعیین حد سود و زیان و اجتناب از معاملات احساسی در تابلوهای نارنجی و قرمز ضروری است.
- تحلیل بنیادی: بررسی گزارش‌های مالی و اطلاعیه‌های کدال (www.codal.ir) برای انتخاب شرکت‌های با پشتوانه قوی در بازار پایه می‌تواند ریسک‌ها را کاهش دهد.
- تمرکز بر تابلو زرد: سرمایه‌گذاران محافظه‌کار می‌توانند روی تابلو زرد تمرکز کنند، که ریسک کمتری نسبت به نارنجی و قرمز دارد.
نقش سیاست‌های نظارتی و شرایط بازار در فرمول حجم مبنا بازار پایه
فرمول حجم مبنا در بازار پایه فرابورس تحت تأثیر سیاست‌های نظارتی سازمان بورس و شرایط کلی بازار قرار دارد. این فرمول با ارزش‌های متفاوت در تابلوهای زرد، نارنجی، و قرمز و محدودیت‌هایی مانند سقف ۵ درصدی تعداد سهام طراحی شده است تا تعادل بین نقدشوندگی و کنترل نوسانات را حفظ کند. سیاست‌های نظارتی و شرایط بازار می‌توانند نحوه اجرای این فرمول و تأثیر آن بر معاملات را تغییر دهند. در این بخش، نقش سیاست‌های نظارتی، شرایط بازار، و پیامدهای این فرمول در بازار پایه بررسی میشود.
نقش سیاست‌های نظارتی
- تنظیم نقدشوندگی: سازمان بورس با تعیین ارزش حجم مبنای پایین‌تر در تابلوهای نارنجی و قرمز (به‌ترتیب ۵ و ۲.۵ میلیارد ریال حداقل) تلاش میکند نقدشوندگی سهام پرریسک را افزایش دهد.
- کنترل ریسک: سقف ۵ درصدی تعداد سهام برای جلوگیری از حجم مبنای غیرمنطقی بالا طراحی شده است، که از کاهش نقدشوندگی در شرکت‌های کوچک یا بزرگ جلوگیری میکند.
- نظارت بر معاملات: سازمان بورس نظارت بیشتری بر تابلوهای نارنجی و قرمز اعمال میکند تا از دستکاری قیمت در سهام با حجم مبنای پایین جلوگیری شود.
تأثیر شرایط بازار
- بازارهای صعودی: در بازارهای پررونق، تقاضای بالا باعث میشود حجم مبنا به‌راحتی پر شود، که اثر فرمول را کم‌رنگ‌تر میکند و نقدشوندگی را افزایش می‌دهد.
- بازارهای نزولی: در شرایط رکود، معاملات محدود می‌توانند مانع پر شدن حجم مبنا شوند، به‌ویژه در تابلوهای نارنجی و قرمز، که نقدشوندگی را کاهش می‌دهد.
- نوسانات اقتصادی: تغییرات در نرخ ارز، تورم، یا سیاست‌های پولی می‌توانند تقاضا برای سهام بازار پایه را تغییر دهند، که بر پر شدن حجم مبنا اثر می‌گذارد.
پیامدهای فرمول حجم مبنا
- تعادل در نقدشوندگی: ارزش حجم مبنای پایین‌تر در تابلوهای نارنجی و قرمز نقدشوندگی را افزایش می‌دهد، اما همچنان ریسک نوسانات غیرمنطقی را به همراه دارد.
- نیاز به نظارت قوی‌تر: تابلوهای نارنجی و قرمز به دلیل ارزش حجم مبنای پایین‌تر، در برابر دستکاری قیمت آسیب‌پذیرتر هستند، که نیازمند نظارت پیشرفته است.
- تأثیر بر اعتماد سرمایه‌گذاران: اگر حجم مبنا به دلیل معاملات کم پر نشود، ممکن است اعتماد سرمایه‌گذاران به‌ویژه در تابلوهای پرریسک کاهش یابد.
پرسش‌های متداول درباره فرمول حجم مبنا در بازار پایه
-
فرمول کلی حجم مبنا در بازار پایه چیست؟
حجم مبنا ابتدا با ضرب تعداد سهام شرکت در ۰.۰۰۰۴ محاسبه شده، سپس ارزش آن با قیمت پایانی ضرب میشود و با توجه به تابلو (زرد، نارنجی، قرمز) در محدوده‌های مشخص تنظیم میشود.
-
چگونه سقف ۵ درصد تعداد سهام در حجم مبنا اعمال میشود؟
اگر حجم مبنای محاسبه‌شده بیش از ۵ درصد تعداد سهام شرکت باشد، حجم مبنا برابر با ۵ درصد تعداد سهام تعیین میشود تا از حجم غیرمنطقی جلوگیری شود.
-
ارزش حجم مبنا در تابلو زرد چگونه تعیین میشود؟
برای شرکت‌های با کمتر از ۲۰ میلیارد سهم، بین ۱۰ تا ۱۰۰ میلیارد ریال؛ برای شرکت‌های با ۲۰ میلیارد سهم یا بیشتر، بین ۱۰ تا ۱۲۰ میلیارد ریال است.
-
ارزش حجم مبنا در تابلو نارنجی چیست؟
برای شرکت‌های با کمتر از ۲۰ میلیارد سهم، بین ۵ تا ۱۰۰ میلیارد ریال؛ برای شرکت‌های با ۲۰ میلیارد سهم یا بیشتر، بین ۵ تا ۱۲۰ میلیارد ریال است.
-
ارزش حجم مبنا در تابلو قرمز چگونه است؟
برای شرکت‌های با کمتر از ۲۰ میلیارد سهم، بین ۲.۵ تا ۱۰۰ میلیارد ریال؛ برای شرکت‌های با ۲۰ میلیارد سهم یا بیشتر، بین ۲.۵ تا ۱۲۰ میلیارد ریال است.
-
چرا ارزش حجم مبنا در تابلوهای نارنجی و قرمز پایین‌تر است؟
ارزش پایین‌تر در این تابلوها برای افزایش نقدشوندگی سهام پرریسک و تسهیل معاملات طراحی شده است، زیرا این تابلوها معمولاً معاملات کمتری دارند.
-
حجم مبنا در بازار پایه چه زمانی به‌روزرسانی میشود؟
حجم مبنا هر هفته بر اساس قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی هفته گذشته (معمولاً چهارشنبه) محاسبه و برای روز شنبه اعمال میشود.
ممنون که تا پایان مقاله “فرمول حجم مبنا بازار پایه چیست؟” همراه ما بودید.
بیشتر بخوانید:
- وضعیت نماد اجازه اين فعالیت نمی دهد یعنی چه؟
- وضعیت نماد مجاز محفوظ چیست؟
- وضعیت نماد در بورس چیست؟
- قیمت پایانی مهمه یا آخرین معامله؟
- اهمیت قیمت پایانی در بورس چیست؟
- تفاوت آخرین قیمت با قیمت پایانی در بورس چیست؟
- قیمت آخرین معامله در بورس چیست؟
- قیمت پایانی سهام چگونه محاسبه میشود؟
- منظور از قیمت پایانی در بورس چیست؟
- اگر حجم مبنا پر نشود چه میشود؟
- حجم مبنا اعمال نخواهد شد یعنی چه؟
- حذف حجم مبنا چه تأثیری دارد؟
- چگونه حجم مبنا یک میشود؟
- چرا حجم مبنا تغییر میکند؟
- حجم مبنا چگونه پر میشود؟
- حجم مبنا چگونه محاسبه میشود؟
- حجم مبنا چیست؟
- حجم مبنا با حجم معاملات چه فرقی داره؟
نظرات کاربران