کلاهبرداری یا اسکم چیست؟، کلاهبرداری یا اسکم یکی از معضلات بزرگ در دنیای امروز است که در انواع مختلف خود، از جمله در بازارهای مالی، ارزهای دیجیتال، و حتی خرید و فروش‌های آنلاین، بر سر راه افراد قرار می‌گیرد. کلاهبرداران با بهره‌گیری از روش‌های فریبنده و وعده‌های جذاب، اعتماد افراد را جلب کرده و دارایی‌های آن‌ها را به‌طور غیرقانونی به‌دست می‌آورند. با توجه به گسترش روزافزون اینترنت و فناوری‌های نوین، شناخت روش‌ها و ابزارهای مختلف کلاهبرداری و آگاهی از خطرات آن‌ها، امری ضروری است. در این راستا، آگاهی و تحقیق دقیق پیش از انجام هرگونه معامله یا سرمایه‌گذاری می‌تواند نقش بسزایی در حفظ امنیت مالی و اطلاعات شخصی افراد داشته باشد.
فهرست مطالب:
کلاهبرداری یا اسکم چیست؟
کلاهبرداری یا اسکم به معنای فریب دادن افراد با هدف سوءاستفاده از اطلاعات شخصی یا دارایی آن‌ها است. این مفهوم در دنیای دیجیتال، به‌ویژه در بازار ارزهای دیجیتال، اهمیت زیادی پیدا کرده است، زیرا ماهیت این بازارها و ویژگی‌هایی نظیر انتقال سریع و ناشناس بودن تراکنش‌ها، فرصتی برای کلاهبرداران فراهم می‌کند.
اسکم شدن به شرایطی اشاره دارد که فرد قربانی یک کلاهبرداری می‌شود و در نتیجه آن، اطلاعات حساس یا دارایی خود را از دست می‌دهد. در حوزه ارزهای دیجیتال، این موضوع معمولاً با اعتماد به پروژه‌های نامعتبر، کلیک بر روی لینک‌های فیشینگ یا انتقال دارایی به کیف پول‌های جعلی اتفاق می‌افتد.
در دنیای ارزهای دیجیتال، اسکم به هر گونه کلاهبرداری مرتبط با پروژه‌های بلاک‌چین، صرافی‌ها، توکن‌ها یا کیف پول‌ها گفته می‌شود. این نوع کلاهبرداری‌ها معمولاً شامل موارد زیر هستند:
- سرقت دارایی دیجیتال
- استخراج غیرمجاز
- فریب کاربران برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بی‌ارزش
انواع رایج اسکم‌ها در ارز دیجیتال
کلاهبرداری‌ها در دنیای ارزهای دیجیتال به دلیل پیچیدگی این فناوری و نبود نظارت متمرکز بسیار رایج هستند. در ادامه به برخی از متداول‌ترین انواع اسکم‌ها اشاره می‌شود:
فیشینگ (Phishing)
کلاهبرداران با استفاده از ایمیل‌ها، پیامک‌ها یا لینک‌های جعلی، کاربران را به صفحات تقلبی هدایت می‌کنند. این صفحات معمولاً شبیه به وب‌سایت‌های معتبر (مانند صرافی‌ها یا کیف پول‌ها) طراحی شده‌اند تا اطلاعات حساس مانند کلیدهای خصوصی یا رمز عبور را سرقت کنند.
طرح‌های پانزی و هرمی (Ponzi & Pyramid Schemes)
در این نوع کلاهبرداری، با وعده سودهای تضمینی و بالا، سرمایه‌گذاران ترغیب به سرمایه‌گذاری می‌شوند. سود افراد قدیمی از طریق ورود سرمایه‌گذاران جدید تأمین می‌شود. این طرح‌ها تا زمانی که ورودی‌های جدید وجود داشته باشند، ادامه پیدا می‌کنند و پس از توقف سرمایه‌گذاری جدید، فرو می‌ریزند.
صرافی‌های جعلی
برخی صرافی‌ها با طراحی حرفه‌ای و تبلیغات گسترده، کاربران را فریب داده و از آن‌ها می‌خواهند دارایی‌های دیجیتال خود را به کیف پول‌های این پلتفرم‌ها انتقال دهند. پس از جمع‌آوری سرمایه کاربران، این صرافی‌ها ناپدید می‌شوند.
کیف پول‌های جعلی
کلاهبرداران با ساخت نرم‌افزارهای کیف پول جعلی، کاربران را ترغیب می‌کنند تا دارایی‌های خود را به این کیف پول‌ها منتقل کنند. این نوع کلاهبرداری معمولاً از طریق اپلیکیشن‌های غیررسمی یا فروشگاه‌های نرم‌افزاری نامعتبر انجام می‌شود.
پروژه‌های ارز دیجیتال تقلبی (Fake ICOs & Tokens)
در این نوع اسکم، پروژه‌ای بی‌ارزش به‌عنوان یک ارز دیجیتال نوآورانه معرفی می‌شود. کلاهبرداران با وعده‌های جذاب (مانند سودهای بالا یا فناوری پیشرفته) کاربران را برای سرمایه‌گذاری فریب می‌دهند و پس از جمع‌آوری سرمایه، پروژه را رها می‌کنند.
اسکم استخراج ابری (Cloud Mining Scams)
برخی پلتفرم‌ها وعده ارائه خدمات استخراج ابری با هزینه پایین را می‌دهند. کاربران مبلغی برای اجاره تجهیزات پرداخت می‌کنند اما هیچ استخراج واقعی صورت نمی‌گیرد و پول کاربران به سرقت می‌رود.
پشتیبانی جعلی (Fake Support Scams)
کلاهبرداران با وانمود به ارائه خدمات پشتیبانی از طریق ایمیل، پیامک یا شبکه‌های اجتماعی، اطلاعات ورود کاربران به حساب‌هایشان را سرقت می‌کنند.
ایر دراپ‌های جعلی (Fake Airdrops)
این روش با وعده توزیع رایگان توکن‌ها کاربران را فریب می‌دهد. معمولاً کاربران باید اطلاعات کیف پول خود را وارد کنند یا کارمزدهای جعلی پرداخت کنند که در نهایت به سرقت دارایی آن‌ها منجر می‌شود.
ربات‌های اسکم در شبکه‌های اجتماعی
برخی کلاهبرداران با استفاده از ربات‌ها در پلتفرم‌های اجتماعی نظیر تلگرام یا توییتر، کاربران را ترغیب می‌کنند که به کیف پول‌های خاصی دارایی ارسال کنند تا پاداش بیشتری دریافت کنند. این وعده‌ها هیچ‌وقت واقعی نیستند.
اپلیکیشن‌های جعلی
برخی اپلیکیشن‌ها که به‌عنوان ابزارهای معاملاتی یا مدیریت کیف پول معرفی می‌شوند، طراحی شده‌اند تا دارایی یا اطلاعات کاربران را سرقت کنند. این اپلیکیشن‌ها معمولاً در فروشگاه‌های نرم‌افزاری نامعتبر یافت می‌شوند.
اسکم در تلگرام به چه صورت است؟
تلگرام به‌دلیل محبوبیت و امکانات گسترده‌ای که ارائه می‌دهد، به بستری مناسب برای کلاهبرداران (اسکم‌ها) تبدیل شده است. در ادامه به رایج‌ترین روش‌های اسکم در تلگرام اشاره شده است:
کانال‌ها و گروه‌های جعلی
- توضیح: کلاهبرداران کانال‌ها یا گروه‌هایی ایجاد می‌کنند که شبیه کانال‌های رسمی صرافی‌ها، پروژه‌های ارز دیجیتال یا شرکت‌های معتبر است.
- هدف: ترغیب کاربران به ارسال اطلاعات شخصی، کلید خصوصی یا انتقال ارز دیجیتال به آدرس‌های مشخص.
- نحوه شناسایی: نبود تیک آبی تأیید در کانال‌ها و استفاده از دامنه‌های غیررسمی در لینک‌های ارسالی.
ربات‌های اسکم
- توضیح: ربات‌هایی طراحی می‌شوند که به کاربران پیشنهادهای جذاب مانند استخراج رایگان، ایردراپ‌ها یا سودهای بالا ارائه می‌دهند.
- هدف: جمع‌آوری اطلاعات شخصی یا کلیدهای خصوصی کاربران.
- نحوه شناسایی: ربات‌هایی که درخواست کلید خصوصی می‌کنند یا وعده‌های غیرواقعی می‌دهند، قطعاً اسکم هستند.
پیشنهادات ایردراپ جعلی
- توضیح: کلاهبرداران در گروه‌ها یا کانال‌های تلگرام، لینک‌هایی به‌عنوان “ایردراپ رایگان” ارسال می‌کنند.
- هدف: ترغیب کاربران به کلیک روی لینک‌ها و ورود اطلاعات کیف پول یا پرداخت کارمزد برای دریافت توکن جعلی.
- نحوه شناسایی: ایردراپ‌های واقعی هیچ‌گاه درخواست پرداخت کارمزد یا اطلاعات حساس نمی‌کنند.
پیام‌های پشتیبانی جعلی
- توضیح: کلاهبرداران به‌عنوان پشتیبانی صرافی‌ها یا کیف پول‌ها پیام خصوصی ارسال می‌کنند.
- هدف: سرقت اطلاعات ورود یا کلید خصوصی با بهانه‌هایی مثل “رفع مشکل حساب”.
- نحوه شناسایی: صرافی‌ها یا پلتفرم‌های معتبر هرگز از طریق پیام شخصی درخواست اطلاعات حساس نمی‌کنند.
سرمایه‌گذاری و طرح‌های پانزی
- توضیح: گروه‌ها یا کانال‌هایی ایجاد می‌شود که وعده سودهای کلان از سرمایه‌گذاری یا استخراج ابری می‌دهند.
- هدف: جذب سرمایه کاربران و ناپدید شدن پس از جمع‌آوری پول.
- نحوه شناسایی: وعده‌های سود بالا و تضمینی همیشه نشانه کلاهبرداری است.
لینک‌های فیشینگ
- توضیح: ارسال لینک‌هایی که ظاهر آن‌ها شبیه به صرافی‌ها یا کیف پول‌های معتبر است.
- هدف: سرقت اطلاعات حساب یا دارایی کاربران.
- نحوه شناسایی: آدرس وب‌سایت را به دقت بررسی کنید؛ معمولاً لینک‌های جعلی تغییرات جزئی در نام دامنه دارند.
فروش ارزهای دیجیتال جعلی
- توضیح: کلاهبرداران با پیشنهاد فروش ارزهای دیجیتال با قیمت پایین‌تر از بازار، کاربران را ترغیب به ارسال پول یا ارز می‌کنند.
- هدف: دریافت پول بدون ارسال ارز دیجیتال به خریدار.
- نحوه شناسایی: همیشه از صرافی‌ها و پلتفرم‌های معتبر برای خرید استفاده کنید.
چگونه پروژه‌های اسکم را شناسایی کنیم؟
پروژه‌های اسکم در حوزه ارزهای دیجیتال به‌صورت حرفه‌ای طراحی می‌شوند تا کاربران را فریب داده و سرمایه آن‌ها را سرقت کنند. اما با رعایت چند نکته و بررسی موارد کلیدی می‌توانید پروژه‌های مشکوک و کلاهبرداری را شناسایی کنید. در ادامه راه‌های شناسایی پروژه‌های اسکم را توضیح داده‌ایم:
بررسی تیم پروژه
- مشکل: تیم‌های پروژه‌های اسکم معمولاً هویت مشخص یا اطلاعات معتبری ندارند.
- نحوه بررسی:
- بررسی پروفایل اعضای تیم در لینکدین، توییتر یا سایر شبکه‌های اجتماعی.
- نبود اطلاعات شفاف یا وجود پروفایل‌های جعلی با عکس‌های تکراری نشان‌دهنده کلاهبرداری است.
وعده سودهای غیرواقعی
- مشکل: پروژه‌های اسکم معمولاً وعده سودهای کلان و تضمینی در مدت زمان کوتاه می‌دهند.
- نحوه بررسی:
- اگر پروژه‌ای وعده سود تضمینی یا بازدهی غیرمنطقی می‌دهد، احتمالاً کلاهبرداری است.
- هیچ پروژه قانونی در دنیای ارزهای دیجیتال سود تضمینی ارائه نمی‌کند.
عدم وجود وایت‌پیپر معتبر
- مشکل: پروژه‌های کلاهبرداری یا وایت‌پیپر ندارند یا از یک وایت‌پیپر ساده و مبهم استفاده می‌کنند.
- نحوه بررسی:
- وایت‌پیپر را مطالعه کنید و اطمینان حاصل کنید که شامل جزئیات کامل از اهداف پروژه، فناوری و کاربرد آن باشد.
- پروژه‌هایی که وایت‌پیپر را فقط برای نمایش و بدون توضیحات علمی ارائه می‌دهند، مشکوک هستند.
فعالیت مشکوک در شبکه‌های اجتماعی
- مشکل: پروژه‌های اسکم معمولاً در شبکه‌های اجتماعی فعالیت زیادی دارند اما تعامل واقعی کمی دارند.
- نحوه بررسی:
- بررسی تعداد دنبال‌کنندگان و کیفیت تعاملات (کامنت‌های واقعی و مرتبط).
- وجود کامنت‌ها و دنبال‌کنندگان غیرواقعی نشان‌دهنده جعلی بودن پروژه است.
بررسی کد پروژه در گیت‌هاب
- مشکل: پروژه‌های معتبر معمولاً کدهای خود را به‌صورت شفاف در گیت‌هاب منتشر می‌کنند. اما پروژه‌های اسکم یا کدی ندارند یا کدهای بسیار ساده و غیرفعال دارند.
- نحوه بررسی:
- صفحه گیت‌هاب پروژه را بررسی کنید.
- تعداد کامیت‌ها، مشارکت‌کنندگان و فعالیت مداوم روی کد را چک کنید.
شفافیت در نحوه تأمین مالی
- مشکل: پروژه‌های اسکم معمولاً جزئیات روش تأمین مالی و استفاده از سرمایه کاربران را ارائه نمی‌کنند.
- نحوه بررسی:
- بررسی کنید که آیا اطلاعات مربوط به نحوه استفاده از سرمایه کاربران در پروژه شفاف است یا خیر.
- نبود شفافیت نشانه اسکم بودن پروژه است.
آدرس وب‌سایت و اطلاعات تماس
- مشکل: پروژه‌های اسکم از وب‌سایت‌های غیرحرفه‌ای یا دامنه‌های مشکوک استفاده می‌کنند.
- نحوه بررسی:
- آدرس وب‌سایت را بررسی کنید؛ دامنه‌های ارزان‌قیمت یا بدون SSL نشانه هشدار هستند.
- اطلاعات تماس (ایمیل، شماره تماس، آدرس شرکت) را بررسی کنید. نبود اطلاعات تماس یا اطلاعات جعلی، نشانه کلاهبرداری است.
نبود محصول واقعی یا MVP
- مشکل: پروژه‌های اسکم معمولاً بدون محصول واقعی یا یک نسخه آزمایشی (MVP) فعالیت می‌کنند.
- نحوه بررسی:
- بررسی کنید که آیا پروژه یک محصول قابل استفاده یا حتی یک نسخه آزمایشی دارد.
- اگر تنها به وعده‌های آینده متکی است، باید احتیاط کنید.
تبلیغات بیش‌ازحد و بازاریابی اغراق‌آمیز
- مشکل: پروژه‌های کلاهبرداری اغلب روی بازاریابی و تبلیغات پر زرق‌وبرق تمرکز دارند.
- نحوه بررسی:
- اگر پروژه بیش‌ازحد روی تبلیغات تمرکز کرده و اطلاعات فنی یا علمی کافی ارائه نمی‌دهد، ممکن است اسکم باشد.
بررسی در سایت‌های معتبر
- مشکل: پروژه‌های اسکم معمولاً بازخوردهای منفی یا هشدارهایی در سایت‌های معتبر دریافت می‌کنند.
- نحوه بررسی:
- نام پروژه را در سایت‌های تحلیلگر ارز دیجیتال (مانند CoinMarketCap یا CoinGecko) جستجو کنید.
- بررسی کنید آیا پروژه توسط کاربران دیگر به‌عنوان کلاهبرداری گزارش شده است یا خیر.
چند مورد از اسکم‌های بزرگ ارز دیجیتال
در دنیای ارزهای دیجیتال، کلاهبرداری‌های متعددی رخ داده است که منجر به از دست رفتن سرمایه‌های بسیاری شده است. در ادامه، به چند مورد از بزرگ‌ترین کلاهبرداری‌های ارز دیجیتال اشاره می‌کنیم:
وان‌کوین (OneCoin)
توضیح: وان‌کوین در سال ۲۰۱۴ توسط روجا ایگناتوا تأسیس شد و به‌عنوان یک ارز دیجیتال معرفی گردید. این پروژه با وعده‌های سودآوری بالا، سرمایه‌گذاران بسیاری را جذب کرد.
نتیجه: تحقیقات نشان داد که وان‌کوین فاقد بلاک‌چین واقعی بوده و یک طرح پانزی است. این کلاهبرداری منجر به از دست رفتن میلیاردها دلار از سرمایه‌گذاران در سراسر جهان شد.
بیت‌کانکت (BitConnect)
توضیح: بیت‌کانکت در سال ۲۰۱۶ به‌عنوان یک پلتفرم وام‌دهی ارز دیجیتال راه‌اندازی شد و وعده سودهای روزانه بالا را به سرمایه‌گذاران می‌داد.
نتیجه: در سال ۲۰۱۸، پس از دریافت اخطارهای قانونی، بیت‌کانکت فعالیت خود را متوقف کرد و ارزش توکن آن به‌شدت کاهش یافت. این پروژه به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین کلاهبرداری‌های ارز دیجیتال شناخته می‌شود.
پین‌کوین و آی‌فَن (Pincoin & iFan)
توضیح: این دو پروژه توسط شرکت Modern Tech در ویتنام راه‌اندازی شدند و با وعده‌های سودآوری بالا، حدود ۳۲,۰۰۰ سرمایه‌گذار را جذب کردند.
نتیجه: این شرکت پس از جمع‌آوری حدود ۶۶۰ میلیون دلار، ناپدید شد و سرمایه‌گذاران را با ضررهای سنگین مواجه کرد.
وان‌کوین (OneCoin)
توضیح: وان‌کوین در سال ۲۰۱۴ توسط روجا ایگناتوا تأسیس شد و به‌عنوان یک ارز دیجیتال معرفی گردید. این پروژه با وعده‌های سودآوری بالا، سرمایه‌گذاران بسیاری را جذب کرد.
نتیجه: تحقیقات نشان داد که وان‌کوین فاقد بلاک‌چین واقعی بوده و یک طرح پانزی است. این کلاهبرداری منجر به از دست رفتن میلیاردها دلار از سرمایه‌گذاران در سراسر جهان شد.
آی‌ماینر (iMiner)
توضیح: آی‌ماینر شرکتی بود که در زمینه اجاره ماینر و استخراج ابری ارزهای دیجیتال فعالیت می‌کرد و مدعی بود با سابقه‌ای هفت‌ساله در کشورهای مختلف، امکان استخراج بیت‌کوین را بدون نیاز به دانش فنی به کاربران می‌دهد.
نتیجه: بررسی‌ها نشان داد که آی‌ماینر فاقد مجوزهای قانونی معتبر بوده و ادعاهای آن درباره داشتن مزارع استخراج بی‌اساس است. این شرکت با وعده‌های سودآوری غیرواقعی، سرمایه‌گذاران را فریب داده و در نهایت به‌عنوان یک طرح پانزی شناخته شد.
سوالات متداول
-
کلاهبرداری یا اسکم چیست؟
کلاهبرداری یا اسکم به عملی گفته می‌شود که در آن فرد یا گروهی با فریب و دروغ، دارایی یا اطلاعات شخصی دیگری را به‌صورت غیرقانونی به‌دست می‌آورد.
-
چگونه اسکم‌ها در ارز دیجیتال رخ می‌دهند؟
در ارز دیجیتال، اسکم‌ها معمولاً از طریق پروژه‌های جعلی، لینک‌های فیشینگ، یا وعده‌های سود بالا در صرافی‌ها و کیف پول‌های تقلبی انجام می‌شود.
-
چه عواملی باعث اسکم شدن می‌شود؟
اعتماد به پروژه‌های مشکوک، کلیک بر روی لینک‌های ناشناس، یا انتقال دارایی به کیف پول‌های جعلی باعث اسکم شدن می‌شود.
-
آیا اسکم در ارز دیجیتال قانونی است؟
خیر، اسکم‌ها کاملاً غیرقانونی هستند و تحت پیگرد قانونی قرار می‌گیرند.
- چطور می‌توان از اسکم جلوگیری کرد؟
با تحقیق دقیق، بررسی تیم پروژه، و بررسی اطلاعات پروژه می‌توان از اسکم جلوگیری کرد. همچنین باید از کلیک روی لینک‌های مشکوک خودداری کرد.
-
آیا تمام پروژه‌های ارز دیجیتال اسکم هستند؟
خیر، بسیاری از پروژه‌های ارز دیجیتال قانونی و معتبر هستند. فقط باید تحقیق و دقت لازم را انجام داد.
-
چگونه تشخیص دهیم که یک پروژه اسکم است؟
اگر پروژه‌ای وعده سودهای کلان، تیم بی‌هویت، یا وایت‌پیپر غیرشفاف داشته باشد، احتمالاً اسکم است.
-
آیا اسکم‌ها فقط در ارز دیجیتال وجود دارند؟
نه، اسکم‌ها در بسیاری از زمینه‌ها مثل بازارهای مالی، تجارت آنلاین، و حتی اشتغال نیز وجود دارند.
-
آیا می‌توان پول‌های از دست رفته در اسکم‌ها را بازپس گرفت؟
در بیشتر موارد، بازپس‌گیری پول‌های از دست رفته دشوار است، مگر اینکه کلاهبردار شناسایی و پیگرد قانونی شود.
- آیا تمامی اسکم‌ها قابل شناسایی هستند؟
نه، بعضی از اسکم‌ها ممکن است پیچیده و پنهان باشند. برای جلوگیری از آن‌ها باید از منابع معتبر و اطلاعات کامل استفاده کرد.
سخن پایانی
کلاهبرداری یا اسکم به‌عنوان یک تهدید جدی برای افراد و سرمایه‌گذاران در تمامی عرصه‌ها شناخته می‌شود. آگاهی از روش‌های رایج کلاهبرداران، تحقیق دقیق در مورد پروژه‌ها و معامله‌ها، و مراقبت از اطلاعات شخصی، از جمله مهم‌ترین راهکارهایی هستند که می‌توانند افراد را در مقابل این خطرات محافظت کنند. در نهایت، همواره باید به یاد داشته باشیم که وعده‌های سودهای کلان و تضمینی در هیچ‌یک از بازارها، به‌ویژه در دنیای ارزهای دیجیتال، هیچ‌گاه واقعی نیستند و نیاز به دقت و هوشیاری بیشتر دارند.
ممنون که تا پایان مقاله”کلاهبرداری یا اسکم چیست؟“همراه ما بودید.
بیشتر بخوانید:
نظرات کاربران