مالیات بر ارزش افزوده، از منابع اصلی کسب درآمد دولت جهت پرداخت هزینه‌های جاری کشور بوده و در نتیجه دولت به واسطه این سیستم مالیاتی، امکان کسب درآمد پایدار را خواهد داشت. به عبارتی دیگر دولت با استفاده از این روش قابل پیش بینی از مصرف مصرف کنندگان، می‌تواند بخش بزرگی از هزینه‌های جاری خود را پوشش دهد. به طور معمول نرخ مالیات ارزش افزوده براساس یک درصدی از قیمت خدمات یا کالا تعیین شده و البته قانون‌گذار در سال‌های اخیر یعنی از سال 1403 به بعد، نرخ این سیستم مالیاتی را 10% مشخص کرده است.
همچنین قانون‌گذار هنگام تعیین قانون این سیستم مالیاتی، برخی از کالا‌ها را از لیست مالیاتی ارزش افزوده حذف کرده است. به عبارتی دیگر یک سری از کالا‌ها یا خدمات را، معاف از پرداخت مالیات ارزش افزوده کرده است. بدون شک استفاده از این سیستم مالیاتی مزیت‌های بسیاری مانند: افزایش شفافیت در معاملات تجاری و کاهش فرار مالیاتی را به دنبال خواهد داشت. در صورت علاقه‌مندی به کسب اطلاعات بیشتر درباره چگونگی محاسبه و تعیین مالیات بر ارزش افزوده 1404، با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.
فهرست مطالب:
چگونگی محاسبه مالیات بر ارزش افزوده
مالیات بر ارزش افزوده در ازای ارزش افزوده ایجاد شده در مراحل مختلف تولید کالا یا خدمات، تعیین شده و البته پرداخت کننده نهایی در این سیستم مالیاتی غیر مستقیم، مصرف کننده خواهد بود. به عبارتی دیگر مالیات ارزش افزوده، مرحله به مرحله محاسبه شده و مصرف کننده آن کالا یا خدمات، پرداخت کننده نهایی آن است. بنابراین فروشنده براساس اطلاعات اشاره شده در آموزش مالیات بر ارزش افزوده سازمان مالیاتی، باید بر هر فاکتور صادر شده خود 10 درصد ارزش افزوده اضافه کند. فرمول تعیین نرخ مالیات بر ارزش افزوده، عبارت است از:
- بهای کالا + (بهای کالا × نرخ مالیات ارزش افزوده) = قیمت پرداختی نهایی خریدار به فروشنده
البته نرخ سیستم مالیاتی ارزش افزوده براساس شرایط اقتصادی، اجتماعی یا سیاسی کشور تغییر پیدا کرده و قانون گذار ابتدای هر سال، نرخ این سیستم مالیاتی غیرمستقیم را جهت اطلاع مودیان اعلام خواهد کرد. همچنین این نرخ با توجه به نوع کالا یا خدمات، متفاوت بوده و مطمئنا قرار‌گیری آن کالا در لیست کالا‌های اساسی یا لوکس، تاثیر مهمی در فرایند تعیین نرخ مالیات ارزش افزوده بر عهده دارد. به طور مثال نرخ مالیات ارزش افزوده کالا‌های اساسی مانند: قند یا گوشت، 1% درصد تعیین شده است.
همچنین نرخ مالیات ارزش افزوده کالا‌های مانند سیگار داخلی یا خارجی، بین 25% تا 40% مشخص شده است. مسئولیت جمع‌آوری این سیستم مالیاتی غیرمستقیم، بر عهده فروشندگان یا صاحبان کسب و کار بوده و البته پرداخت کننده آن، مصرف کنندگان نهایی کالا یا خدمات هستند. به طور حتم صاحبان کسب و کار در صورت عدم پرداخت به موقع مالیات ارزش افزوده و با توجه نقش مهم آن بر جامعه، باید منتظر جریمه عدم پرداخت براساس قانون باشند.
انواع مالیات بر ارزش افزوده
دولت با استفاده از ابزار مالیات ارزش افزوده، نقش مهمی را در تامین منابع مالی خود و همچنین فرایند تنظیم بازار ایفا خواهند کرد. بدون تردید جامعه در صورت اجرا درست این سیستم مالیاتی، شاهد بهبود شرایط اقتصادی و همچنین جلوگیری از هر گونه فرار مالیاتی خواهد بود. اما در ادامه با انواع سیستم مالیاتی ارزش افزوده، بیشتر آشنا خواهید شد.
مالیات بر ارزش افزوده درآمدی
نیرو‌های متخصص هنگام تعیین مالیات ارزش افزوده درآمدی، هزینه استهلاک کالا یا سرمایه‌گذاری را کم کرده و سپس مالیات بر فروش تولید خالص کالا‌ها را محاسبه خواهند کرد. این نوع از سیستم مالیاتی غیر مستقیم سرمایه‌گذاری‌های خالص را تحت پوشش قرار داده و البته مالیات ارزش افزوده درآمدی نسبت به نوع تولیدی، پایه مالیاتی کمتری ایجاد خواهد کرد.
مالیات ارزش افزوده تولیدی
مالیاتی که هنگام تولید تمام کالا‌ها مانند: مصرفی یا سرمایه‌ای گرفته خواهد شد، جزء این دسته بوده و برخی از متخصصان این حوزه اعتقاد دارند، سیستم مالیاتی ارزش افزوده تولیدی در کاهش انگیزه سرمایه‌گذاران عرصه تولید تاثیر‍‌گذار هستند.
مالیات بر ارزش افزوده مصرفی
در فرایند تعیین مالیات ارزش افزوده مصرفی، مالیات روی کالا و خدمات مصرفی مشخص خواهد شد. به عبارتی دیگر هزینه یا بار مالی از قسمت تولید برداشته شده و در نتیجه به بخش مصرفی، انتقال داده خواهد شد. به طور حتم این نوع از سیستم مالیاتی ارزش افزوده، نقش مثبتی جهت سرمایه‌گذاری یا تولید گذاشته و احتمالا به همین دلیل در بسیاری از کشور‌ها، بیشتر این نوع سیستم مالیاتی ارزش افزوده مورد استفاده قرار خواهد گرفت تا اینگونه سرمایه گذاران و تولید کنندگان، با خیال راحت اقدام به تولید یا سرمایه‌گذاری کنند.
مزیت‌های مالیات بر ارزش افزوده
دولت با استفاده از سیستم مالیات بر ارزش افزوده مانند: دیگر ابزار‌های اقتصادی، به دنبال کسب درآمد پایدار و البته قابل پیش بینی براساس میزان مصرف مصرف کنندگان خواهد بود. مطمئنا این سیستم مالیاتی غیرمستقیم، مزایایی برای دولت و البته جامعه به همراه دارد. اما از مزیت‌های مهم این سیستم مالیاتی، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش پایه مالیاتی
- افزایش درآمد مالیاتی
- کمک به کاهش هزینه‌های اخذ یا دریافت مالیات
- جلوگیری از فرار مالیاتی
- کمک به ایجاد تعادل در تولید نا‌خالص داخلی
- جلوگیری از کسری بودجه دولت
- نقش مثبت این سیستم مالیاتی بر مصرف و سرمایه‌گذاری
- خنثی بودن مالیات ارزش افزوده و عدم تاثیر آن بر افزایش قیمت‌های کالا یا خدمات
- امکان ورود به پیمان‌های منطقه‌ای و جهانی به دلیل ایجاد یکپارچگی نظام مالیاتی و همچنین فشار مالیاتی یکنواخت
شغل‌های مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده
از دیدگاه قانون‌گذار این سیستم مالیاتی غیرمستقیم شامل تمام شغل‌های که در عرصه خرید و فروش کالا یا خدمات مشغول هستند، خواهد شد. بنابراین افرادی که در این مشاغل شاغل هستند، باید براساس قانون مالیات ارزش افزوده اقدام به پرداخت آن کنند. اما برخی از مشاغل مشمول پرداخت مالیات ارزش افزوده، شامل موارد زیر خواهند بود:
- واردکنندگان و صادرکنندگان
- صاحبان معادن
- صاحبان کارخانه‌های صنعتی و تولیدی
- نمایندگان موسسه‌های تجاری و صنعتی داخلی یا خارجی
- صاحبان هتل‌ها، متل‌ها و مهمان‌پذیر‌ها
- صاحبان دفتر‌های مسافرتی و جهانگردی
- ارائه دهندگان خدمات حسابداری، مدیریتی و مشاوره‌ای، دفتر داری، حسابرسی و خدمات مالی
- صاحبان موسسه‌های حمل و نقل دریایی، زمینی، هوایی، باربری و موتوری
- صاحبان مراکز تفریحی و ورزشی مانند: سینما و تماشاخانه
- فروشندگان انواع عینک و لنز
- صاحبان تعمیر‌گاه‌های مجاز و رسمی خودرو
- فروشندگان انواع غذا و تجهیزات مرتبط با حیوانات خانگی مانند: پت‌شاپ‌ها
- ارائه‌دهندگان خدمات ماساژ
- صاحبان آتلیه فیلم و عکس
- صاحبان چاپ‌خانه‌ها
- صاحبان فروشگاه‌های بزرگ، بنکداری و عمده‌فروشان
- موسسه‌های فنی و مهندسی
- فروشندگان انواع ضایعات فلزی
- فروشندگان ادوات موسیقی
- صاحبان فروشگاه‌های طلا یا جواهر و دیگر انواع آهن آلات
- صاحبان چلوکبابی، سفره‌خانه سنتی و سالن‌های غذاخوری
مشاغل معاف از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده
قانون‌گذار با توجه به قوانین سازمان مالیات کشوری، لیستی از کالا‌های اساسی یا پرمصرف را معاف از پرداخت مالیات ارزش افزوده اعلام کرده‌اند. بنابراین با توجه لیست ارائه شده، صاحبان آن مشاغل از پرداخت این سیستم مالیاتی غیرمستقیم معاف خواهند شد. بدون تردید هدف اصلی از مشخص کردن لیست مشاغل معاف از پرداخت مالیات ارزش افزوده، کمک به اقشار کم درآمد خواهد بود. اما لیست مشاغل معاف از این سیستم مالیاتی غیرمستقیم، شامل موارد زیر هستند:
- خدمات بیمه کشاورزی، عمر، درمان تکمیلی و زندگی
- شرکت‌های خدماتی حمل و نقل درون و بیرون شهری
- همه مشاغل مرتبط با تولید محصولات کشاورزی فرآوری نشده
- خدمات درمانی، توانبخشی و حمایتی
- شغل‌های وابسته به تولید کتاب، چاپ، مطبوعات و تحریر
- فروشندگان فرش‌های دست باف، سبزی و میوه فروشی، مرغ و ماهی، گوشت گاو و گوسفند، میادین میوه و تره بار
- تمام شغل‌های مرتبط با دامپروری، آبزیان، نوغان، خوراک دام و طیور
- همه مشاغل وابسته به فروش لوزام دندانپزشکی و تجهیزات پزشکی
- مشاغل مرتبط با تبلیغ خدمات و کالا در نشریه‌ها یا روز‌نامه‌ها
سوالات متداول
در این بخش به پرسش‌های احتمالی شما درباره نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده و مباحث مرتبط با آن پاسخ داده خواهد شد.
نرخ مالیات ارزش افزوده سیگار چقده؟
قانون گذار نرخ مالیات ارزش افزوده سیگار‌های تولید داخل کشور را 25% و سیگار‌های خارجی را 40% مشخص کرده است.
فرمول محاسبه مالیات غیرمستقیم ارزش افزوده چیه؟
افراد از فرمول «بهای کالا + (بهای کالا × نرخ مالیات ارزش افزوده) = قیمت پرداختی نهایی خریدار به فروشنده»، استفاده خواهند کرد تا میزان مالیات غیرمستقیم ارزش افزوده کالا یا خدمات مورد نظر را محاسبه کنند.
برای مغازه سبزی فروشیم باید مالیات ارزش افزوده در نظر بگیرم؟
قانون‌گذار برخی از مشاغل مانند: سبزی یا میوه فروشی را، در لیست مشاغل معاف مالیات ارزش افزوده قرار داده است تا اینگونه به هدف نهایی خود یعنی حمایت بیشتر از اقشار کم درآمد، دست پیدا کند.
نظرات کاربران